Historie Van der Pigge

1821: historie van der Pigge

Antonie van der Pigge wordt geboren. Zijn vader Jan heeft al 21 jaar een tabakshandel en nog veel belangrijker: zijn eigen tabakskerverij. Deze zaak, De Gekroonde Moor genaamd, zal nog tot in het begin van de 21^e eeuw blijven bestaan. Jan van der Pigge is een welvarend man met een grote clientèle, voornamelijk bestaande uit heren van stand. Dat tabak verslavend is blijkt wel uit het feit dat niet alleen de heren van stand, maar ook de arbeiders zijn blijven roken, zelfs in tijden van recessie en armoe. Samen met de schepen waarin het tabak werd aangevoerd, worden ook exotische kruiden en specerijen ingevoerd. Vader Jan ziet wel mogelijkheden om de handel uit te breiden naar ‘droogerijen’. Alleen past dat niet in zijn eigen winkel. Hij moet nog even wachten tot 1849 als zijn zoon oud genoeg is om ook zakelijk op eigen benen te staan.

1849: het begin

Antonie Johannes van der Pigge begint zijn eigen ‘affaire in droogerijen, chemicaliën en verfwaren’, mede dankzij de financiële hulp van zijn vader. In 1844 slaagt Antonie voor zijn examen ‘Drogist’ nadat hij hiervoor in de leer is geweest bij Martin Beets, apotheker. Martin Beets is de vader van de schrijver Nicolaas Beets, het woonhuis annex apotheek is nog steeds te vinden in de Koningstraat 40 in Haarlem, te herkennen aan de gevelsteen. Een jaar later, in 1845, koopt Antonie het pand Gierstraat 3 waarin ons bedrijf nog steeds gevestigd is.

Dat de zaak er gekomen is, is zo logisch nog niet wanneer je naar de economische omstandigheden kijkt van dat oprichtingsjaar. Dat verhaal kun je hier lezen.

1853: moderne snufjes

Antonie trouwt met Henriëtte Termars, een katholiek meisje. Ze krijgen vier dochters. De oudste, Anna, trouwde later op 28 jarige leeftijd met de eerste bediende van de zaak, Joannes van Os. Joannes neemt de zaak over in 1885 maar het bedrijf blijft altijd de naam dragen van de oprichter. Joannes van Os houdt het interieur van de zaak ongewijzigd, wellicht uit respect voor zijn vrouw, maar hij staat erom bekend zeer van nieuwe snufjes te houden. Zoals de telefonie. Joannes heeft als een van de eerste inwoners van Haarlem een heuse telefoonlijn. Lees hier het verhaal over telefoonnummer 563.

Joannes is niet heel oud geworden, hij overleed op 52 jarige leeftijd waardoor zijn oudste zoon Anton al op jonge leeftijd de zaak draaiende weet te houden.

1910: V&D

Anton, ongetwijfeld vernoemd naar zijn grootvader Antonie van der Pigge, is de derde -en meest illustere- eigenaar van de zaak. Met hart en ziel stort hij zich in 1910 in het leven als drogist.

Zo rond die tijd begint ook de verkoop van kruidenmengsels die bestemd zijn voor het paard van de schillenboer. Lees hier het verhaal van de schillenboer en de drogist.

Begin jaren ’20 van de vorige eeuw krijgen zijn buren, de zwagers Vroom en Dreesmann, expansiedrift. Hun fourniturenhandel loopt goed, ze zijn succesvol met hun magazijn ‘De Zon’ in de Lange Veerstraat. Maar ze willen meer. Een groot warenhuis moet verrijzen op het Verwulft. Ze kopen meerdere panden op waardoor alle zaken om Van der Pigge heen verdwijnen. Anton moet gedacht hebben ‘als deze plek goed is voor hun, dan is het ook goed voor mij’ en weigert zijn pand te verkopen. Het verhaal gaat dat er een jarenlange strijd woedde om Anton uit zijn pand te krijgen. Feitelijk haalt Anton zijn schouders erover op. Hij verkoopt niet, daarmee uit en wil er verder ook niets meer over horen. Hij voert geen strijd, hij zegt gewoon ‘nee’. De zwagers hebben het drie jaar lang geprobeerd.

1942: gapende gapers

En dan is de Tweede Wereldoorlog alweer twee jaar gaande. Het mag duidelijk zijn dat een beetje afleiding in deze duistere tijden zeer welkom is. Dus besluit Anton, samen met een vriend, om een Gaper-tentoonstelling te organiseren. In de Hoofdwacht op de Grote Markt worden diverse gapers tentoongesteld. De titel van deze expositie luidt ‘Gapers Gapen U Aan!’. Het wordt een groot succes. Lennaert Nijgh schrijft in het boek ‘Met Open Mond’ het volgende hierover:

‘Wat de geschiedenis niet vertelt, is of de expositie officieel geopend is en zo ja, door wie. In de regel gebeurt dat door de burgemeester, maar in 1942 is dat een NSB-er, S.L.A. Plekker geheten. Dan maar geen officiële opening. Hoewel het natuurlijk een aardig gezicht was geweest: burgemeester Plekker, door iedereen Slaaplekker genoemd, op bezoek bij veertig merendeels niet-arische types die hun tong tegen hem uitsteken’.

1976: een nieuwe generatie

Jan van Os, de oudste zoon van Anton, is in 1961 al medefirmant geworden van de zaak, maar Anton neemt pas in 1976 afscheid. Hij is daarmee de langstzittende eigenaar van dit mooie familiebedrijf. De volgende generatie die na Jan de zaak gaat voortzetten is dan al geboren, in 1962 ziet Menno, de zoon van Jan van Os en Yvonne Peeperkorn, het levenslicht.

Jan van Os ziet zijn oorspronkelijke carrière als officier op de grote vaart letterlijk in het water vallen doordat Anton in 1961 ernstig ziek wordt. Dus neemt Jan als oudste zoon zijn verantwoordelijkheid en komt naar huis om de zaak te gaan bestieren. Anton knapte wonderwel op en wordt uiteindelijk 93 jaar oud. Anton zal nog lang zijn stempel blijven drukken op de onderneming. En er zijn producten die absoluut niet verkocht mogen worden. Je zou verwachten dat juist een drogisterij preservatieven verkoopt, maar bij Van der Pigge zijn ze niet verkrijgbaar. Lees hier waarom dat zo is.

1993: koerswijziging

Menno, de oudste zoon van Jan, neemt in 1993 de zaak over, samen met zijn vrouw. Ook Menno heeft aanvankelijk andere plannen, een leven als meubelrestaurateur ziet hij wel zitten. Opgeleid als bouwkundige denkt hij erover om zich daarin te gaan bekwamen. Maar hij werkt als jongste bediende in de zaak en het duurt niet lang of de keuze om volledig voor Van der Pigge te gaan wordt gemaakt. De passie voor het bedrijf en vooral voor natuurgeneeskunde en de op dat moment redelijk nieuwe inzichten van orthomoleculaire zienswijzen, maken dat hij met het bedrijf een koerswijziging toepast. Minder oorspronkelijke drogisterijartikelen en meer voedingssupplementen verschijnen op de planken. Tegelijk haalt Menno de oude verfwaren terug. Pigmenten, oliën en terpentijn: ze zijn terug in het assortiment. Drop, zoethout en zwart-wit blijven onlosmakelijk met het bedrijf verbonden.

Op 8-8-‘88 trouwt Menno met Astrid. Ze leren elkaar kennen in 1985. Zij werkt dan als balletdanseres bij een professioneel operagezelschap en haalt steevast dropjes voor op reis bij Van der Pigge. In 1986 bewonen ze samen de woning boven de drogisterij en in 1990 wordt hun dochter Sophie geboren. De clientèle leeft erg mee met de geboorte van hun kind en het feit dat Sophie een meisje is wordt door sommige oudere klanten als ‘oh, ook leuk’ bestempeld. Bij navraag blijkt dat mensen ervanuit gaan dat de overname door de oudste zoon dient te gebeuren. Het is immers al vijf generaties goed gegaan. De mensen vergeten dan dat de grondlegger van de drogisterij enkel dochters had, nietwaar? Maar ach, dat was voor hun tijd.

Dus als dan in 1993 de overname een feit wordt, gaat Astrid zoetjesaan meer en meer voor de onderneming werken. De klanten omarmen Menno en zijn vrouw. En niet alleen figuurlijk. Soms krijgt Menno een warme omhelzing of een welluidend compliment voor zijn persoonlijke advies.

Hier vind je een bijzonder verhaal over een dame in nood.

1999: 150 jaar!

En dan is het zover: de winkel bestaat 150 jaar. Antonie van der Pigge had nooit kunnen denken dat zijn winkeltje anderhalve eeuw later nog zou bestaan.

Het echtpaar heeft niet stilgezeten. In 1998 begint Astrid fulltime te werken voor de onderneming en ze blaast De Groene Os leven in. Menno breidt zijn winkelteam uit met medewerkers die verstand hebben van natuurgeneeskunde. En die vrouw zijn. Al die jaren hebben er mannen gewerkt die bijna zonder uitzondering met gemak de 25 jaar trouwe dienst haalden. Pas in 1977 komt hier de eerste vrouw werken, die ook nog eens heel lang de enige vrouw zou blijven. Het team blijft overheersend mannelijk, totdat Menno duidelijk de route bepaalt die het bedrijf op moet gaan. Dus tijdens het jubileum werken er meer vrouwen dan mannen bij Van der Pigge.

In dit jubileumjaar ontstaat veel reuring. Burgemeester Jaap Pop komt een verrassing brengen: de zaak wordt Hofleverancier. Het boek Met Open Mond verschijnt dat door Lennaert Nijgh is geschreven en geheel onder redactie van Menno en Astrid staat. Het is dan ook een groot feest. Het is voor het eerst in de geschiedenis van de zaak dat we zomaar op een doordeweekse dag een middag gesloten zijn.

2007: een zwarte periode

Dit jaar staat te boek als een van de zwartste in de geschiedenis van het bedrijf. Het blijkt dat Menno ongeneeslijk ziek is. Hij overlijdt, 5 maanden nadat hij het vonnis kreeg, op 1 mei aan de gevolgen van kanker. Menno was zeer geliefd, niet alleen om zijn ‘looks’, maar ook -en vooral- om zijn grote dosis kennis. En dan gaat er opeens een heleboel mis. Mensen die eerst familie waren staan plotseling lijnrecht tegenover elkaar, het verdriet verscheurt niet alleen zijn gezin, maar ook de medewerkers én heel Haarlem. Er wordt intens meegeleefd en de steunbetuigingen zijn niet van de lucht waaruit blijkt hoeveel Menno heeft betekend voor iedereen.

Menno had een bijzonder testament gemaakt. Om niet te veel in de privésfeer te komen (want de privacy van alle betrokkenen moet gerespecteerd worden en is in deze periode al genoeg geschonden) leggen we hier een klein beetje uit wat er is gebeurd. Het testament bepaalde dat de onderneming in een stichting zou komen totdat de dochter van Menno en Astrid oud genoeg zou zijn om te participeren. Want het bedrijf was intussen uitgegroeid naar een behoorlijk grote onderneming waar 40 medewerkers hard aan het werk waren. De Groene Os was goed aangeslagen, er waren nog twee afdelingen bijgekomen: ‘Pigge Verzendingen’ en ‘Prometheus’ in Almere en naast de uitstekend draaiende winkel is dat -onder deze omstandigheden- te veel om in je eentje aan te sturen. Dus leek het het bestuur van de stichting een goed idee om Astrid te ondersteunen. Helaas waren er complicaties. Onbegrip en verdriet, angst en onvrede eisten hun tol. De medewerkers waren bang hun baan kwijt te raken, de familie was bang dat het bedrijf verkocht zou worden en intussen zat de weduwe thuis te wachten tot het bestuur deze spanningen zou gladstrijken. Dat duurde heel lang, veel te lang. Ja, het ging goed mis. Alles liep uit de hand. De media hebben helaas hun aandeel gehad in het uit de hand lopen ervan en nog eens helaas: al die berichten waren ook nog eens bezijden de waarheid. Nooit heeft ook maar iemand gewild dat de onderneming verkocht zou worden. Maar met verdriet kun je niet goed luisteren en eigenlijk is dat de kern van het geheel: er werd niet geluisterd. Wat een ellende. Wat een verdriet.

2018: zesde generatie

We zijn die zwarte periode uiteindelijk goed doorgekomen. Al sinds 2015 staat Astrid weer aan het roer. Ja, zonder bestuur en met een enorme herwonnen inzet. In de winkel staat een stevig team, dat de laatste tien jaar behoorlijk is gewijzigd van samenstelling. Bijna altijd is de ‘scheiding’ in goed overleg gegaan. En in een groot aantal gevallen is de medewerker binnen het bedrijf blijven werken, maar uit de winkel gegaan.

En Sophie, de dochter van Menno en Astrid, staat sinds december 2017 achter de toonbank. De zesde generatie! En ditmaal mogen vrouwen wél erven. En zelfstandig handelen. De toekomst is veilig gesteld. Van der Pigge gaat door. Vanzelfsprekend. In familieopvolging. Ook nog eens.