Met het afnemende licht keren we naar binnen. We verzamelen ons binnen rond het vuur (of de tv) en delen verhalen. Maar ook onze lichaamsenergie keert naar binnen en ons metabolisme past zich aan de duisternis en de schaarste van de op handen zijnde winter aan. Deze tijd, die de overgang tussen licht en donker markeert, is voor veel mensen niet gemakkelijk.
Niet iedereen voelt zich geborgen in het donker. Velen voelen zich neerslachtig worden met het afnemende licht of krijgen last van seizoensvermoeidheid of een winterdip. En dat is niet vreemd! Wij mensen hebben, net als alle Aardebewoners, een heel intieme relatie met de zon. Het woord ‘gezondheid’ illustreert deze relatie perfect: hoe meer zonlicht en lichtenergie (biofotonen) we binnenkrijgen, hoe ‘ge-zon-der’ we zijn. Onze optimale levenstoestand is volledig afhankelijk van onze relatie met zonlicht.
Licht en hormonen
Dit klinkt je allemaal in eerste instantie misschien wat abstract of zelfs zweverig in de oren, maar het is in feite een biochemische realiteit. Onze hormonen, de boodschapperstoffen die onze lichaamsfuncties reguleren, staan in sterke mate onder invloed van het licht van de zon en maan. Denk maar aan je dag-en-nachtritme onder invloed van het zonlicht en de vrouwelijke maandstonden onder invloed van het maanlicht.
Serotonine, je gelukshormoon
Je dag- en nachtritme en je stemming hangen nauw met elkaar samen. Een belangrijk hormoon binnen de context van het dag- en nachtritme is melatonine, het slaaphormoon. Je lichaam maakt melatonine aan uit serotonine onder invloed van de duisternis. Serotonine is je gelukshormoon. Het beïnvloedt je stemming, denkpatronen en indirect ook je gedrag. Voldoende serotonine is dus van belang voor een goede stemming, en ook voor een goede nachtrust.
Biochemie in je bovenkamer: serotonine, L-tryptofaan en 5-HTP
Voor een goede stemming is een goede serotoninestatus van belang. Hormonen zoals serotonine worden in je lichaam geproduceerd door het ombouwen van een ander hormoon. Het grondstofhormoon wordt dan de precursor genoemd. De precursor voor serotonine is het stofje 5-HTP, en de precursor van 5-HTP is het stofje L-tryptofaan. Oftewel: in je lichaam moet de grondstof L-tryptofaan worden omgezet in 5-HTP en vervolgens wordt 5-HTP omgezet in serotonine. Tryptofaan haal je uit je voeding.
Hoewel ook cellen buiten je hersenen serotonine produceren, kan serotonine de bloed-hersenbarrière niet passeren. Al het serotonine dat je hersenen nodig hebben, moet dus ook ín je hersenen worden geproduceerd. De aanmaak van voldoende serotonine in je hersenen is daarom volledig afhankelijk van de aanvoer van de serotonineprecursors L-tryptofaan en 5-HTP via de bloedbaan.
En daar zit een klein kinkje in de kabel: L-tryptofaan kan de bloed-hersenbarrière niet zo gemakkelijk passeren. Daar is namelijk een transporteiwit voor nodig – een soort taxietje dat het tryptofaan over de bloedbaan transporteert – dat óók door ándere stofjes (andere aminozuren) gebruikt wordt. Daardoor delft tryptofaan regelmatig het onderspit bij het transport naar de hersenen. De enige manier om de aanvoer van tryptofaan naar de hersenen te verbeteren, is door het eten van een maaltijd met veel koolhydraten en zonder eiwitten, want voedingseiwitten leveren het lichaam weer meer concurrerende aminozuren. Koolhydraten doen dat niet, en bovendien veroorzaken de suikers een stoot insuline dat de concurrerende stofjes uit de bloedbaan verwijdert.
Dit fenomeen past je lichaam instinctief toe wanneer je zoetigheid gaat eten als je down bent: de suikerstoot zorgt daadwerkelijk voor een verhoging van tryptofaan in je hersenen. Dat betekent overigens natuurlijk niet dat snoepen op de lange termijn ook een goede strategie is om je happier te voelen, want zwaarlijvigheid heeft helaas weer een heel eigen mechanisme waar je je down van kunt gaan voelen. Maar hoe pak je het dan wél goed aan? Dat lees je verderop!
Meespelende factoren bij een serotininetekort
Om het stofjesverhaal nog even af te maken: het transporteren van tryptofaan naar je hersenen is dus al heel lastig, maar de omzetting van tryptofaan naar serotonine ín de hersenen kan eveneens bemoeilijkt worden. Alsof het nog niet lastig genoeg was…! Een tekort aan serotonine hangt namelijk samen met een moeizame omzetting van tryptofaan naar 5-HTP, dat uiteindelijk moet worden omgezet in serotonine. Volg je het nog?
Linksom of rechtsom: er zijn uiteindelijk veel factoren die een tekort een serotonine kunnen veroorzaken. De belangrijkste zijn stress, hoge cortisolspiegels (door chronische stress of medicijngebruik), insulineresistentie (een goede reden om emotie-eten dus niet als strategie te hanteren), tekorten aan vitaminen zoals vitamine B6, en tekorten aan mineralen zoals magnesium.
Boost je gelukshormonen bij een winterdip!
Hoe zorg je nu voor meer gelukshormoon om die vervelende winterdip te bestrijden? Allereerst kun je op stofjesniveau het een en ander doen. Om je gelukshormonen langs biochemische weg een handje te helpen, is het het meest zinvol om je rechtstreeks te richten op het stofje 5-HTP, omdat méér 5-HTP kan zorgen voor méér serotonine. Hoe je dat doet mag ik je vanwege de claimsverordening in dit blog niet vertellen, maar je kunt ons altijd even bellen 0235312454 voor gratis advies.
De omzetting van de verschillende hormonen gebeurt onder invloed van allerlei cofactoren, zoals vitamine B6 en magnesium. Een basisaanvulling van alle vitaminen en mineralen is daarom altijd zinvol: je voorraadkastje met sleutelstofjes voor belangrijke omzettingen in je lichaam is dan altijd goed gevuld.
Vitamine D en de winterdip
Naast bovenstaand verhaal over de hersenstofwisseling hangt een winterdip voor zeer veel mensen bovendien samen met een gebrek aan vitamine D. We hebben massaal een tekort aan deze superbelangrijke vitamine, die ook weer een overduidelijke relatie heeft met zonlicht.
Zorg voor een goede nachtrust
Zoals gezegd hangt een goede nachtrust nauw samen met een opgewekt gemoed, omdat het slaaphormoon melatonine uit het gelukshormoon serotonine wordt gemaakt. Een goede nachtrust is sowieso van belang om je uitgerust en fit te voelen. Ga daarom op tijd naar bed en zorg voor een gezonde nachtrust.
Vroeg uit de veren
Sta vroeg op en ga naar buiten! Zorg voor voldoende uren slaap, maar blijf ’s ochtends niet te lang in bed liggen. Benut het daglicht zoveel mogelijk en laat het aanwezige licht en de frisse lucht op je inwerken. Dat is niet alleen goed voor de aanmaak van vitamine D, maar maakt je geestelijk sowieso opgewekter.
Stimuleer je natuurlijke endorfinen bij een winterdip
Als je dan toch lekker buiten bent, zet de pas er dan even flink in en maak een stevige wandeling, liefst in een mooie omgeving. Of ga even een rondje hardlopen of doe een andere buitensport. Het hoeft geen uitputtingsslag te zijn, maar gewoon lekker even bewegen. Je stimuleert je natuurlijke endorfinen, frist jezelf lekker op en verbetert je zuurstoftransport en doorbloeding. En dat is weer hartstikke belangrijk om die essentiële gelukshormonen op de juiste plek in je bovenkamer te krijgen.
Licht kun je eten!
Ja echt! Dat zit zo: planten zetten zonlicht om in koolhydraten, en leggen het zonlicht op die manier vast in hun structuur. Dat proces wordt fotosynthese genoemd. Wanneer wij de plant opeten komt deze lichtenergie weer vrij. Je voeding bestaat dus niet alleen uit fysieke componenten, maar ook uit hun energetische tegenhangers zoals zonlicht (of een gebrek daar aan!). Licht is in essentie onze belangrijkste voedingsbron en verse, plantaardige voeding is het rijkst aan lichtenergie. Dierlijke voeding is veel minder rijk aan lichtenergie, omdat de lichtenergie uit de plant die door bijvoorbeeld een koe wordt gegeten, grotendeels al door de koe verbruikt is. Dat biefstukje bevat dus veel minder lichtenergie (of eigenlijk een soort tweedehands lichtenergie) dan je bord verse boerenkoolstamppot.
Eiwitrijke voeding hebben we wel nodig, omdat aminozuren uit eiwitten juist die de belangrijke puzzelstukjes voor onze neurotransmitters (zoals je gelukshormonen) zijn. Maar zorg ervoor dat je daarnaast ruimschoots lichtenergie via je voeding binnenkrijgt door véél groenten en fruit te eten! In de winter zijn warme gerechten het beste voor je spijsvertering. Verwerk je groenten dus in soepen, ovenschotels en stamppotten en wees wat matiger met rauwkost.
Gezelligheid
Tot slot: ben je down, blijf dan niet alleen zitten maar zoek de gezelligheid op. Mensen zijn sociale dieren. Doe als onze voorouders deden in deze donkere tijd en verzamel je met je dierbaren om het vuur (of een etentje of een filmpje of…). Vier het licht in de duisternis.
