Waarom afscheiding?
Je vagina is een zelfreinigend orgaan. Dat zit ongeveer zo: je vagina is volledig bekleed met slijmvlies. Dat slijmvlies is op haar beurt weer volledig gekoloniseerd met allerlei bacteriën. Net zoals je darmen dus: slijmvlies + bacteriën.
Die bacteriën zijn niet vies, maar juist van levensbelang. Een gezonde vaginale flora bestaat voor het overgrote deel uit goede bacteriën die bij je lichaam horen, en voor een klein deel uit schadelijke bacteriën en wat ander randgespuis zoals gisten en schimmels. Als de goede bacteriën krachtig aanwezig zijn, krijgen de potentieel schadelijke bewoners geen kans om zich uit te breiden of zich ongezond te manifesteren: je vagina is in evenwicht.
Nu komen de meeste vagina’s regelmatig in aanraking met allerlei (hopelijk) gezellige en gewenste bezoekers, zoals vingers, de occasional penis(sen), als je mazzel hebt zo nu en dan iemands tong en als je eerlijk bent soms ook het een en ander aan speelgoed.
Op het oppervlak van al die bezoekers zit ook weer een ratjetoe aan bacteriën, schimmels, gisten en soms zelfs parasieten en ander goors, waar je vaginale flora dus mee moet dealen.
Daarom maken je vaginale slijmvliescellen spul aan: afscheiding. Die afscheiding “spoelt” ongewenste microvreemdelingen je vagina uit, en bevat tegelijkertijd stofjes die de gezonde en gewenste vaginale bacteriën voeden en versterken. Je bacteriële homegirls maken op hun beurt weer organische zuren aan, die een gezonde vagina haar licht zure milieu geven. Deze zuurgraad is ongunstig voor de meeste indringers, zodat die zich niet kunnen handhaven. En zo is er een evenwicht.
Kortom: je vagina maakt afscheiding aan, en die afscheiding komt dus ook in je vulva en daarna in je onderbroek terecht en dat is normaal. Dat is gezond. Dat wittige spul in je broekje hoort bij het hebben van een gezonde vagina.
Wat is normaal? Wat is niet normaal?
Maarrrrr de ene afscheiding is de andere niet. Dus wat is normaal? Gezond is normaal. En “gezond” beslaat een enorm gevarieerd spectrum aan consistenties, geuren, kleuren en smaken.
Een gezonde afscheiding verschilt van vrouw tot vrouw, is doorlopend aan verandering onderhevig gedurende je menstruatiecyclus en bevindt zich ergens op het volgende spectrum:
Consistentie
De consistentie van gezonde afscheiding varieert van lobbig (zoals de consistentie van vla of mayonaise), tot romig (zoals de consistentie van vloeibare yoghurt), tot vloeibaar-draderig (slijmdraden tussen je vingers), tot glibberig-nat (wanneer je geil bent).
Het is niet de bedoeling dat er afzonderlijke, duidelijk afgebakende stukjes in je afscheiding zitten wanneer je niet menstrueert. Afscheiding met witte stukjes, een beetje zoals hüttenkäse, duidt in de meeste gevallen op de aanwezigheid van een schimmel- of gistinfectie zoals candida. Ook (veel) schuim is niet normaal (komt bijvoorbeeld voor bij een Trichomonas-infectie, wat meestal gepaard gaat met klachten zoals een afwijkende geur en kleur en vaak pijn of ongemak). De nattigheid die je aanmaakt als je geil bent kan soms ook een ietsjes schuimig aspect hebben, wat wél weer normaal is.
Hoeveelheid
De hoeveelheid afscheiding verschilt enorm van vrouw tot vrouw en per moment in de cyclus. Sommige vrouwen zijn van zichzelf heel nat, andere zijn van zichzelf vrij droog. Deze variatie is constitutioneel bepaald, een beetje zoals de ene persoon van zichzelf een droge huid heeft en de andere een vette huid. Beide zijn dus normaal! Verder maken de meeste vagina’s rond de ovulatie meer afscheiding aan dan in de week voor en na de menstruatie.
Vaginale droogte kan worden veroorzaakt door natuurlijke hormonale veranderingen, bijvoorbeeld tijdens de overgang en rondom de zwangerschap. Ook kan het een teken zijn van een andere verstoring, bijvoorbeeld tekorten aan de juiste vetzuren, chronische stress of andere onderliggende gezondheidsproblemen (zoals de ziekte van Sjögren). Een droge vagina is extra gevoelig voor invloeden van buitenaf.
Aan de andere kant van het niet-helemaal-in-orde-spectrum zit een juist extreem overvloedige afscheiding, die tegelijkertijd afwijkend van consistentie is en/of afwijkt qua kleur. Een typische bacteriële vaginose wordt gekenmerkt door een (zeer) overvloedige, grijzige/groenige/bruinige afscheiding, een beetje alsof je een snottebel uit je poeni hebt hangen. Let op: bij de meeste vrouwen wordt de afscheiding in de dagen rondom de ovulatie transparant(er), draderiger, vloeibaarder en (veel) overvloediger. Dit is normaal! Dus check: zijn de kleur, geur en smaak (zie verderop) normaal, en heb je geen jeuk, pijn of (vaag) ongemak? Dan is het normale afscheiding.
Kleur
Gezonde afscheiding varieert van helemaal transparant tot wit tot een heel klein beetje lichtgeel. Niet te veel geel, want een duidelijke gele kleur wordt veroorzaakt door de aanwezigheid van dode witte bloedcellen, en dat duidt op een infectie. Af en toe een heel klein beetje een gelig tintje aan het witte hoort erbij en kun je dus terugzien in je broekje.
Andere kleuren, zoals duidelijk geel, groen, grijs en bruin* zijn allemaal niet in de haak en duiden op een infectie. Ga met dit verschijnsel altijd naar je huisarts voor een sluitende diagnose.
* Let op: normaal menstruatiebloed varieert van bruin tot donkerrood, helderrood en soms met bruine of zelfs zwartachtige draden of (bruine/zwarte/rode) stukjes. Dit valt allemaal binnen het normale spectrum. Bruinachtige afscheiding in de aaneengesloten dagen van je menstruatie is dus normaal. Bruine afscheiding hebben wanneer je niet menstrueert is afwijkend en een reden om je huisarts te bezoeken.
Wil je zien hoe normale afscheiding bij vrouwen eruit kan zien? Kijk dan in de discharge-gallery van thisisavulva.com. Kleine waarschuwing vooraf: hier zie je dus expliciete foto’s van al dan niet opgedroogde afscheiding in de onderbroekjes van vrouwen, in close up.
Geur
De geur van je punani wordt bepaald door een combinatie van je vaginale afscheiding en het vocht dat geproduceerd wordt door de verschillende kliertjes in je vulva, zoals de Bartholinklieren. Net als je huid bevatten je binnenste trotslippen ook gewoon talgkliertjes, en die geven dus ook je eigen geurtje af. De geur van een gezonde vagina is net zo persoonlijk en variabel als lichaamsgeur en verschilt dus enorm van vrouw tot vrouw en van moment tot moment.
Uitgebreide navraag bij een aantal vrouwen en mannen die de geur van meerdere andere vrouwen goed kennen, vertellen me dat een gezonde vagina in de eerste plaats vooral ruikt naar de persoon in kwestie. Sommige vagina’s ruiken bijna niet, andere ruiken sterk. Gezonde vagina’s kunnen een beetje fris-zurig en een beetje ziltig ruiken. Ook een beetje een zoete geur wordt vaak genoemd (maar let op: een zoete smaak is niet in de haak – haha rijmende oneliner – zie verderop). Gezonde vagina’s blijken verder vaak een klein beetje kruidig te ruiken; een beetje muskusachtig en een beetje look-achtig (zoals knoflook) wordt door bijna iedereen genoemd en ook een hint van iets curry-achtigs passeerde de revue regelmatig (ja, echt!). Let op: ziltig is niet hetzelfde als visgeur, én van vis eten ga je niet naar vis ruiken.
Een duidelijke visgeur is niet de bedoeling en duidt op een infectie, zoals een bacteriële vaginose of een infectie met Trichomonas. Ook een rottingsgeur duidt uiteraard op een infectie. Ga met deze klachten altijd direct naar je huisarts. SOA’s gaan niet vanzelf over en kunnen schade aanrichten, en ook niet-seksueel overdraagbare infecties kunnen in sommige gevallen uit de hand lopen. Wees alert op bijkomende verschijnselen zoals koorts.
Let op: sperma in je vagina geeft, naarmate het etmaal verstrijkt, ook een heel eigen geur af die op den duur wat minder lekker kan zijn. Dit is dus normaal en geen teken van infectie. Twijfel je? Vrij een paar dagen met condoom en check of je geur normaliseert. Zo niet: naar de dokter.
Laat duidelijk zijn dat een gezonde vagina dus een enorm scala aan geuren kan hebben, en dat jouw geur hoogstwaarschijnlijk prima in orde is zolang je geen klachten hebt die wijzen in de richting van een infectie (zoals pijn, jeuk, irritatie of een afwijkende kleur van je afscheiding) en zolang je niet overduidelijk ruikt naar dierlijke producten die over datum zijn.
Smaak
De smaak van je poeni wordt bepaald door de pH van je afscheiding in combinatie met zweet en de afscheiding van talg en vocht door de kliertjes in de vulva. Alleen afscheiding op zichzelf smaakt dus anders dan je hele vulva zoals je lover haar proeft of zou proeven.
Gezonde afscheiding smaakt licht zurig, omdat een gezonde vaginale pH licht zurig hoort te zijn. Dat kun je dus prima zelf checken onder de douche: proef, en je weet of je zuurgraad gezond is. Rond de ovulatie smaakt je afscheiding vaak minder zuur dan in de week voor en na je menstruatie.
Een zoete smaak aan je afscheiding duidt op de aanwezigheid van teveel suikers en een te hoge zuurgraad (= dus niet zuur genoeg). Dit kan duiden op een verstoring. Smaakt je afscheiding zoet? Kijk dan eens kritisch naar je inname van suiker(s) en check je suikerstofwisseling.
Naast de smaak van alleen afscheiding heeft ook je hele vulva natuurlijk een smaak, die je zelf lastig kan checken. Deze smaak is niet zo relevant in het kader “wat is normaal”, maar omdat het zo leuk was om er navraag naar te doen:
Mijn respondenten vertellen me desgevraagd dat een gezonde vulva en vagina vaak een beetje ziltig (= transpiratie) en/of zurig (=vaginale pH) smaakt, met een overall kruidig karakter. Niet pittig, (het prikt niet op je tong), niet wrang, niet bitter. Smaken verschillen van vrouw tot vrouw. Zoals een vriend het desgevraagd verwoordt: “de verschillen tussen vrouwen zijn niet zo groot als tussen chocolade en vanille ofzo, maar meer zoals kopjes koffie van elkaar verschillen”. Verder geeft meer vocht volgens hen “meer definitie van het smaakprofiel” en verschilt de smaak bovendien van moment tot moment.
Ook goed om eens duidelijk te benoemen: afscheiding is een beetje zuur, en bijt na verloop van tijd dus uit in je ondergoed! Ook dat is dus – opnieuw – normaal.
Comfort
Een gezonde vagina geeft geen klachten of ongemak. Uitzondering: sommige vrouwen hebben, bijvoorbeeld tijdens het fietsen, last van hun binnenste trotslippen, die bij veel vrouwen in meer of mindere mate tussen de buitenste trotslippen uitsteken. Voor de duidelijkheid: dat probleem is dus de schuld van je zadel, en NIET van je vulva! Neem een zachter zadel en/of smeer een beetje kattenvet op je vulva voordat je gaat fietsen om dit op te lossen. Naast die paar technische wreveligheden tussen de moderne techniek en je mooie natuurlijke vrouwenlichaam, hoort een gezonde poeni ontspannen aan te voelen: als je haar niet gebruikt, trekt ze je aandacht ook niet.
Pijn, jeuk, branderigheid, schraalheid en andere narigheid vertellen je dat er iets aan de hand is met je poeni. Ga met deze klachten in eerste instantie dus naar je arts. Ook rode of opgezette randjes, kloofjes, gekneusde bloemblaadjes en andere beschadigingen laten zien dat je jayjay niet happy is.
Gezonde afscheiding verandert met je cyclus mee
Je afscheiding is niet iedere dag hetzelfde, maar verandert naarmate je menstruatiecyclus verstrijkt. Vlak voor de menstruatie is de afscheiding van de meeste vrouwen lobbiger en witter. Je ovulatie (=je eisprong) kun je vaak duidelijk aflezen aan je afscheiding, omdat het vanaf het moment van ovuleren transparanter en vloeibaarder wordt. Een klassieke methode om te checken of je vruchtbaar bent, is om wat afscheiding op je wijsvinger te doen, je duim op je wijsvinger te leggen en je vingers vervolgens van elkaar af te bewegen. Als er daarbij een slijmdraad tussen je duim en wijsvinger ontstaat die niet breekt, zit je in je meest vruchtbare fase. Zoals mijn docent fysiologie vroeger zei: “de touwladders hangen uit!”
Als je de pil gebruikt, of een spiraal draagt (zowel een hormoonspiraal als een koperspiraal) beweegt je afscheiding vaak niet, minder, of op een andere manier met je cyclus mee dan hierboven beschreven. Bij pilgebruik kan afscheiding de hele cyclus door bijvoorbeeld een lobbige witte consistentie hebben. Let op: het gebruik van de pil, Nuvaring, koperspiraal, hormoonspiraal, prikpil en implantaat geven allemaal een verhoogde gevoeligheid voor het ontwikkelen van vaginale infecties, vooral gist- en schimmelinfecties. Houd jezelf dus extra goed in de gaten als je een dergelijk middel gebruikt.
Hoe houd je je vagina schoon?
Ik hoop natuurlijk dat je na het lezen van bovenstaande begrijpt dat een gezonde vagina al schoon ís, en dat je je dus ontspannen, tevreden en zelfverzekerd kunt voelen met je eigen geurtje en smaakje. Je vulva, dus de uitwendige onderdelen van je punani, kun je wassen met lauwwarm water, bijvoorbeeld onder de douche. Het enige doel daarvan is om opgedroogde afscheiding en bloed weg te wassen. Je vagina, dus het inwendige deel, was je niet. Ik herhaal: je vagina was je niet. Ook niet met water. Dus ook niet spoelen. Je vagina wast zichzelf, met behulp van afscheiding.
Dood aan de vaginale wasgel
Wat betreft vaginale hygiëne is er vooral één regel enorm belangrijk: was je vulva en vagina nóóit met een product. Ik herhaal: was.je.vagina.nooit.met.een.product! Producenten van troep zoals Lactacyd en andere “wasgels” hebben er baat bij om jou te laten geloven dat je vagina “vies” is en dus gewassen zou moeten worden met een middeltje. Schavuiten zijn het. Tuig van de richel. Want “zeepvrije wasgels”, vaginale “douchegels” en andere onzinproducten hebben in werkelijkheid precies het tegenovergestelde effect: ze verstoren de natuurlijke zuurmantel van de slijmvliezen van je vulva en vagina. Daardoor raakt de bacteriële flora daar beneden verstoord en kan je last krijgen van juist méér afscheiding (omdat je slimme vagina daarmee probeert haar verstoorde evenwicht te herstellen) en een oncomfortabel gevoel. Gevolg: je gaat méér wasmiddeltjes gebruiken, waardoor je meer verstoring krijgt, waardoor je meer klachten krijgt, waardoor je meer wasgel gaat gebruiken….enzovoort.
Hoe kom je hier vanaf: mik die troep je badkamerraam uit en was je vulva met lauwwarm water. Dat is de eerste tijd misschien even wennen, maar zolang jij je vagina haar gang laat gaan, herstelt het evenwicht zich vanzelf. Zo niet, dan zijn er slimme trucs om je gezonde vaginale bacteriën tijdelijk aan te vullen, waardoor je vagina sneller herstelt. Over die trucs mag ik hier helaas niets vertellen, want Nederland kent een strenge wetgeving op het maken van medische claims. Bel ons voor meer informatie.
Huisregels
Zorg verder voor schone vaginale bezoekers: was je handen, spoel zeepresten goed af, houd je nagels schoon en kort en vraag je lover om hetzelfde te doen. Vraag je penis bezittende liefdespartner(s) om hun Jaapie even te wassen voor het vrijen (met water, geen zeep). Minder ongemakkelijk = samen douchen. Houd ook je speelgoed onberispelijk schoon! Dan kan gewoon met dezelfde milde zeep als waar je je handen mee wast, en goed afspoelen zodat er geen zeepresten op achter blijven. Let op: commerciële toycleaners bevatten vreselijk veel synthetische rotzooi, die dus ook in je vagina terecht komt, en dat wil je niet! (Dikke hint: ruikt het naar chemische kiwi? Dan is het waarschijnlijk ongelooflijk ongezond voor je vaginale flora. Duh.)
Hoe weet je of alles ok is?
Doe regelmatig een check, bijvoorbeeld onder de douche. Breng je vinger even naar binnen en beoordeel je afscheiding: kijk, voel, ruik en proef even of alles ok is.
Wat kun je doen als het afwijkt?
Afwijkende afscheiding (dus een vreemd kleurtje, een ongezond geurtje of dingen zoals jeuk, branderigheid, enzovoort) kan duiden op een infectie. Dat kan een gewone huis-tuin-en-keuken-infectie zijn (zoals een schimmelinfectie of een bacteriële vaginose) of als je pech hebt een SOA. Lees even dit blog en bezoek je arts voor een sluitende diagnose.
Nu stuur ik je in dit blog veelvuldig naar de arts, maar let op: het arsenaal van de (allopathisch) arts richt zich uitsluitend op het bestrijden van infecties, en dat is maar de helft van het verhaal. De andere, onmisbare helft van het herstel van je vagina bestaat uit het versterken en herstellen van de gezonde vaginale flora en het herstellen van je slijmvliezen. Als je die stap overslaat, blijven infecties terugkeren. Dat herstelwerk van flora en slijmvliezen doen artsen niet, dus moet je dat zelf nog even doen, met behulp van het advies van een degelijke natuurgeneeskundige, bijvoorbeeld. (Voor meer adressen: check ons therapeutennetwerk.) Heb je hier vragen over? Bel ons voor meer informatie.
Een nieuwe generatie wijze vrouwen
Ik hoop dat je na het lezen van dit blog meer duidelijkheid én zelfvertrouwen hebt gekregen over je eigen vagina en haar afscheiding. Weg met de taboes op vagina’s, afscheiding en menstruatie: ze dienen niemand. Geef jij je dochter ook een goede gebruiksaanwijzing bij haar vagina? Zo voeden we samen een generatie wijze, wetende en zelfverzekerde vrouwen op.
Meer lezen?
Blogs
Vaginagedoe
Je clitoris: lekker belangrijk
Boek
Hormone intelligence – Aviva Romm, MD
A celebration of vulva diversity – Hilde Atalanta
Web
www.thisisavulva.com
Podcast
De menstruatiemeisjes
Damn, honey
Youtube
Sekszusjes
