Osteoporose, de stille epidemie

Hypercalciëmie

Een te hoog calciumgehalte in het bloed (hypercalciëmie) kan leiden tot serieuze gezondheidsproblemen en in ernstige gevallen tot een coma of hartstilstand. Wanneer het calciumgehalte in het bloed te hoog wordt, scheidt de schildklier calcitonine af om het te verlagen. Hierdoor wordt o.a. het botafbraakproces in het skelet en de opname van calcium door de darmen afgeremd. Calcitonine is een kort- en snelwerkend hormoon en is de tegenhanger van het door de bijschildklieren geproduceerde parathyreoïdhormoon (PTH), ook wel parathormoon genoemd, dat juist het botafbraakproces en de opname van calcium door nieren en darmen stimuleert. Dit gebeurt onder invloed van allerlei factoren zoals leefstijl, voeding, beweging, medicatiegebruik en supplementen. Elke 10 jaar vernieuwt je skelet zich volledig.

Bij een ziekte als osteoporose wordt er meer bot afgebroken dan aangemaakt. Daarom is het belangrijk om te zorgen dat de verhouding tussen opbouw en afbraak in balans blijft.

Wat is de kans op osteoporose?

Er zijn in Nederland momenteel meer dan 900.000 mensen met osteoporose. Met een verwachte stijging naar 1.200.000 (in 2025). Van hen is ongeveer 2/3 vrouw en 1/3 man, 1 op de 3 vrouwen krijgt wereldwijd osteoporose en 1 op de 8 mannen. Meestal zijn dit vrouwen na de overgang en mannen ouder dan 50 die minder dan een jaar geleden een botbreuk hadden. Maar soms krijgen ook jonge mensen osteoporose. Vanaf je 35^e breek je meer bot af dan je aanmaakt, dus op termijn wordt de kans op osteoporose steeds groter. Er zijn echter meerdere oorzaken die dit proces kunnen versnellen.

Mogelijke oorzaken

• erfelijkheid
• te weinig lichaamsbeweging; als kind is het al belangrijk om voldoende te sporten; dit is een goede basis voor de botontwikkeling op latere leeftijd
• de overgang bij vrouwen
• een tekort aan calcium, vitamine D, magnesium en vele andere voedingsstoffen
• gebruik van bepaalde geneesmiddelen, zoals prednison en schildklierhormoonmedicatie, te veel laxeermiddelen, langdurig gebruik van maagzuurmiddelen, antibiotica, cytostatica, antistollingsmiddelen, antipsychotica, immunosuppressiva, cholesterolverlagers en plaspillen; het is dan zeer aan te raden om ter aanvulling supplementen te slikken
• diabetes en bepaalde aandoeningen zoals maag-, darm- of schildklieraandoeningen
• te weinig maagzuur
• roken (roken zorgt voor een tekort aan vitamine C en D)
• te veel alcohol
• stress; dit zorgt voor het versneld gebruik van magnesium dat nodig is voor de botten
• een slechte darmflora; een goede darmflora gaat laaggradige ontstekingsreacties in het lichaam tegen

Dit laatste punt vraagt om iets meer uitleg: onze darmflora is belangrijk voor een goede botgezondheid omdat het zorgt voor een goede verwerking van isoflavonen uit onze voeding (dit is vooral voor vrouwen tijdens en na de overgang belangrijk). Maar onze darmflora bepaalt ook hoe onder andere calcium en magnesium uit onze voeding wordt opgenomen. De goede darmbacteriën zetten vitamine K1 uit groenten om in vitamine K2. Vitamine K2 wordt steeds beter onderzocht op het effect op een gezonde botdichtheid. Wil je meer weten over gezonde darmen? Lees dan het volgende artikel: Hoe krijg ik gezonde darmen?

Laaggradige ontstekingen

We hebben het al vaker in onze blogs gehad over de impact van laaggradige ontstekingen, oftewel micro-ontstekingen die niet zomaar terug te vinden zijn in bloeduitslagen. Als de darm niet in een goede conditie is en hyperpermeabel (te veel stofjes doorlaat, en dan met name te grote eiwitstructuren of foute bacteriën die niet in de bloedbaan thuishoren), zal je lichaam altijd in de afweer gaan bij stoffen die niet in het lichaam thuishoren. Het zal een immuunreactie oproepen om de te grote eiwitten onschadelijk te maken en dat kan leiden tot zeer diverse ontstekingsreacties in het lichaam.

Melk wel of niet?

Inmiddels wordt het steeds duidelijker dat melk drinken nauwelijks bijdraagt aan goede botten. Als je naar dit witte goedje kijkt dan denk je ‘dit moet toch gezond zijn, er zit calcium in’, maar helaas is dit calciumcarbonaat en dat is niet goed opneembaar. Er zit ook relatief veel fosfor in melk. Fosfor zorgt ervoor dat calcium niet goed wordt opgenomen. In mensenmoedermelk zit een andere calcium-fosfor-verhouding dan in koemelk, omdat een kalf van een koe een veel snellere groei nodig heeft.

Wat kun je doen voor een goed botonderhoud?

Niemand wil uiteraard rustig afwachten tot zijn botten langzaam verbrokkelen. En het ligt wel degelijk binnen je macht om je botten zo gezond mogelijk te houden.

Voeding

• neem het hele jaar door vitamine D3
• eet voldoende eiwitten
• zorg dat je voldoende magnesium binnenkrijgt
• zorg voor een goed zuur-base-evenwicht
• eet voor voldoende zwavelhoudende voedingsstoffen
• nieuwe ster aan het firmament: vitamine K2
• neem prebiotica
• omega 3

We hebben over een aantal stoffen hierboven al artikelen geschreven, dus die kun je eens nalezen. Wat ik nog niet heb uitgelegd, is het belang van zwavelhoudende voedingsstoffen en vitamine K2.

Vitamine K2

Naar vitamine K2 is de laatste jaren veel onderzoek gedaan. Het is duidelijk geworden dat deze vitamine een andere functie heeft dan vitamine K1 dat vooral invloed heeft op de bloedstolling. Vitamine K2 blijkt voor allerlei andere processen belangrijk te zijn, waaronder het verbeteren van de stevigheid en elasticiteit van de botten. Het heeft onder andere invloed op de osteocalcine-aanmaak (osteocalcine is een belangrijk eiwit dat gebruikt wordt voor de bothuishouding) en de vorming van collageen.

Collageen zorgt voor elasticiteit waardoor een bot veerkracht bezit en minder breekbaar is. Daarnaast heeft collageen invloed op ontstekingsremming. Dit is belangrijk omdat het daardoor de botafbraak (door de osteoclasten) tegengaat. Vitamine K2 lijkt ook positief te werken op het tegengaan van aderverkalking en bepaalde vormen van kanker. Doseringen hiervoor liggen tussen de 45 mcg en 360 mg.

Bij ernstige osteoporose worden hoge doseringen ingezet. Het is veilig in gebruik, maar in combinatie met bepaalde soorten bloedverdunners moet je wel oppassen met vitamine K2, of je moet deze vitamine vermijden. Vitamine K2 wordt aangemaakt in de dikke darm, maar bij een matige tot slechte darmflora ontstaat hier dus al een probleem. Vaak wordt er dan te weinig vitamine K2 aangemaakt.

Negatieve voedingsmiddelen

• een teveel aan dierlijke eiwitten werkt verzurend waardoor je veel calcium verliest; eet bij je dagelijkse inname van dierlijke eiwitten altijd groente om de zuren te neutraliseren; groenten werken basisch omdat ze rijk zijn aan mineralen
• een teveel aan granen (meer dan 100 gram per dag) werkt verzurend waardoor je te veel calciumuitscheiding krijgt
• te veel koffie werkt verzurend (te veel calciumuitscheiding)
• alcohol werkt verzurend; een glas per dag is al te veel
• fosfaatrijk voedsel: vleeswaren, frisdranken, conserveringsmiddelen, blikgroenten, kant-en-klaar maaltijden/sauzen, melkpoeder en smeerkaas
• suikers roven mineralen die dan niet meer gebruikt kunnen worden voor de botopbouw
• te veel oxaalzuur werkt verzurend
• cola rooft mineralen zoals calcium en magnesium
• te weinig water drinken; water drinken is essentieel voor een goed transport van voedingsstoffen
• te veel geraffineerde producten
• fluoride in tandpasta’s en een fluoridebehandeling bij de tandarts; fluor lost het collageen in ons lichaam op en gaat de mineralisatie van onze botten tegen; magnesium neutraliseert fluor

Positieve voedingsmiddelen

• calciumrijke producten zoals groene groenten, koolsoorten, noten, zaden en peulvruchten
• magnesiumrijke groenten zoals groene groenten, koolsoorten, noten, zaden, peulvruchten en volle granen (zilvervliesrijst, gierst, quinoa)
• met mate dierlijke en zeker plantaardige eiwitten: 50% van je botten wordt gevormd uit eiwitten (belangrijk blijft om hierbij wel voldoende fruit en groenten te eten)
• vette vis zoals makreel, tonijn, wilde zalm en sardientjes
• koudgeperste biologische vetten uit plantaardige oliën, noten en zaden
• vitamine-K2-rijke voeding: natto (bij oriëntaalse winkels te krijgen), zuurkool, harde kazen, yoghurt en kwark; zoals ik al zei is zuivel als calciumbron niet al te goed, maar van alle zuivelbronnen zijn dit wel de gezondste
• fyto-oestrogeenrijke voeding: lijnzaad (met mate), sesamzaad, noten, peulvruchten, sojaproducten, bonen, rode klaver, alfalfa, druiven, uien, appels, groene thee en broccoli (voor soja geldt dus wel dat een goede darmbacteriehuishouding essentieel is; gebruik het liefste de gefermenteerde producten: gefermenteeerde tempeh en misosoep, en dan liefst niet GMO)
• lijnzaad bevat vezels voor een goede darmwerking én bevat omega 3 in de vorm van alfalinoleenzuur, wat onder andere een positieve invloed heeft op het hart en de vaten; te veel lijnzaad (bevat ook veel fyto-oestrogenen) is overigens niet goed: elke dag lijnzaad in een hoge dosering van meer dan 30 gram is niet wenselijk
• water; we drinken het nog steeds veel te weinig en het is juist heel belangrijk om voedingsstoffen op de juiste plek te krijgen
• zwavelhoudende voedingsstoffen zoals knoflook, ui, ei en avocado; de zwavel in deze voeding zorgt ook voor gezonde botten
• ook gedroogde pruimen, pastinaken, noten, kokos en dadels hebben een toegevoegde waarde; zij zijn rijk aan het mineraal borium dat volgens onderzoeken botverlies kan tegengaan
• silicium wordt soms vergeten voor sterke botten, dit mineraal helpt om calcium in te kunnen bouwen; het zit onder andere in brandnetel, haver, heermoes, champignons en gerst
• drink lekker veel groene thee of thee van thee van geelwortel, gember, heermoes en brandnetel

Wat kun je verder nog doen?

Blijf in beweging! Om osteoporose te voorkomen is het erg belangrijk om elke dag minimaal een half uur te bewegen. Lekker wandelen, sporten, touwtje springen, trampoline springen. Leef je uit binnen je beperkingen. Sporten en bewegen stimuleert de doorbloeding en de aan- en afvoer van stoffen. Bewegen is echt noodzakelijk voor je gezondheid: Zitten is het nieuwe roken!

Bij dit bewegen is trek- en duwkracht op de botten heel goed voor hun stofwisseling. Vooral fitness en lopen schijnen erg gezond te zijn vanwege de verhoogde druk op de botten.

Beperk overgewicht. Buikvet verergert over het algemeen ontstekingsreacties die mogelijk ten grondslag liggen aan ontstekingsreacties in het lichaam waardoor ook het evenwicht in de bothuishouding verstoord kan raken. Daarnaast blijkt uit recent onderzoek dat een instabiele bloedsuikerspiegel botklachten kan verergeren. Zo zie je dat bij mensen die diabetes hebben de botten makkelijker breken.

Uiteraard zijn er allerlei medicijnen op de markt die helpen om osteoporose te bestrijden. Raadpleeg daarvoor je specialist. Nadeel van deze medicatie kan zijn dat het, naast de diverse bijwerkingen, de botten vooral harder maakt en niet zozeer sterker. Waarom? Omdat de veerkracht minder wordt door het verloren gaan van het natuurlijk evenwicht.

Andere ziektes die met een verstoorde botaanmaak te maken hebben

Ziekte van Paget, osteomyelitis, artrose, SCCH, SAPHO, reumatoïde artritis en de ziekte van Bechterew. Bij deze aandoeningen is wellicht een andere aanpak nodig, omdat hierbij aan de verstoorde botaanmaak andere oorzaken ten grondslag liggen. Dus bovenstaand advies is voor deze ziektes niet altijd van toepassing.

Wil je met een ernstige aandoening graag een goede therapeut raadplegen? Kijk dan in ons therapeutennetwerk.

Ik hoop je hiermee geïnspireerd te hebben om voor gezonde voeding te gaan, rijk aan calcium en magnesium en alle andere mineralen die je nodig hebt.

Heb je vragen over het met natuurlijke middelen ondersteunen van je gezondheid? Vraag ons advies! Loop gerust onze winkel binnen, bel ons op of stuur een mail. We helpen je graag.