Pijnbestrijding; hanteer je pijn

Soorten pijn

Pijn kan op verschillende manieren omschreven worden. Brandend, stekend, zeurend, kloppend. Dit heeft vaak te maken met waar het gelokaliseerd is en waar het door het veroorzaakt wordt. Zo kan zenuwpijn een typerende zeurende, scherpe pijn geven. Hoofdpijn kan heel erg kloppend aanvoelen. Sommige pijnsoorten komen ook door elkaar heen voor bij bepaalde klachten.

Geschiedenis van de wetenschap van de pijn

Heel lang dachten de dokters van toen dat pijn optrad als een gevolg van schade aan je lichaam door bijvoorbeeld een verwonding en dat de zenuwen deze pijn en schade registreerden en naar de hersens een signaal stuurden, alarm! Maar dit verklaarde bijvoorbeeld niet waarom mensen soms bijvoorbeeld fantoompijn ervaren (pijn aan een geamputeerd lichaamsdeel) of geen pijn voelen als er veel stress is, bijvoorbeeld als er gevaar is. Maar je kunt jezelf ook afleiden van pijnsensaties door bijvoorbeeld te wrijven om pijn te verzachten. Of als je ergens in verdiept bent wat je heel leuk vindt. Dus het kan kennelijk onder bepaalde omstandigheden ook veranderen van aard .

Nieuwe manier van denken

Tegenwoordig zijn de hoge heren en dames erachter dat pijn niet alleen in het getroffen lichaamsdeel zit, maar het zich nestelt in het hele zenuwstelsel (zenuwen, ruggenmerg, hersenen en bepaalde chemische reacties in je lichaam). Zo kwamen ze erachter dat er dus bepaalde systemen in je lichaam betrokken zijn bij pijn (en dat die te beïnvloeden zijn), zoals:

• een heuse pijnpoort
• endorfinen; natuurlijke pijnstillers van het lichaam
• neurotransmitters
• je hersenen
• het limbisch systeem

De pijnpoort

De pijnpoort zit daadwerkelijk aan de achterkant van het ruggenmerg. Het bevindt zich bij de achterhoorn. Alle boodschappen die via je zenuwbanen reizen moeten langs deze poort. Deze poort is beïnvloedbaar, en dat is nou juist mooi, want zo kun je er zelf invloed op hebben of deze poort bepaalde signalen wel of niet doorlaat en je hersenen bereiken.

Fysieke sensaties zoals soorten pijn, jeuk en aanraking reizen met een bepaalde snelheid over je zenuwbanen.

Nou is het interessante dat de snelheid bepaalt of de prikkel door de poort komt. En wat nou helemaal fijn is, is dat aanraking door wrijving dus ook zorgt dat deze een pijnsensatie kan verslaan bij de poort. Vandaar dat je verlichting ervaart als je je stoot en gaat wrijven! Het is eigenlijk een soort afleiding voor je zenuwstelsel.

Er bestaat ook een pijnstillend apparaatje (genaamd TENS) dat je zenuwen kan beïnvloeden bij pijn. Dit maakt ook gebruik van dit mechanisme. TENS wordt verstrekt door een zogeheten pijnpoli in het ziekenhuis. Bepaalde klachten komen daarvoor in aanmerking.

Maar bijvoorbeeld pleisters met rode peper erin, werken zo ook bij pijn. Deze geven een lichte en prettige verwarming van de huid. Wat je pijnpoort dus weer positief beïnvloedt.

Endorfinen

Dit zijn chemische boodschapstofjes die als een natuurlijke pijnstiller kunnen werken. Er zijn hier best veel verschillende van, de een sterker dan de andere. Sommigen daarvan kunnen net zo pijndempend werken als morfine. Ze worden ook wel endogene opiaten genoemd, wat inhoudt dat ze door het lichaam geproduceerde opiaten zijn. Ze werken dus op de opiumreceptoren in het lichaam. Jaaa die bestaan echt. Daarnaast blokkeren endorfinen ook een vervelend stofje dat pijn kan verergeren en dat heet substance P. Over opiaten zo meer. Eigenlijk werken endorfinen als een soort remsysteem in het lichaam.

De werking van endorfinen wordt bevorderd door

• Seksuele opwinding
• Extase (ook door geloofsbeleving)
• Overweldigende opluchting
• Sereniteit
• Helemaal opgaan in een activiteit

Endorfinen worden geremd door

• Continu verergerde pijn
• Stress
• Depressie
• Te weinig bewegen

Therapieën die endorfinen verhogen

• Wandelen
• Yoga
• Massage
• Acupunctuur
• Voetzoolmassage

Zo heb je al wat tips wat je kunt doen.

Neurotransmitters

Betekenen: neuro = zenuw, transmitter = overdragen.

Neurotransmitters zijn stofjes die helpen bij de overdracht van bepaalde stoffen tussen zenuwcellen. Er zijn een aantal belangrijke stoffen die invloed hebben.

Serotonine

Kan pijn verminderen.

Aanmaak wordt bevorderd door: voeding, geneesmiddelen, lichaam- en geestwerk, slaap, activiteit.

Aanmaak wordt geremd door: slaapgebrek, erfelijkheid, stemmingsproblemen.

GABA

Remt pijn en bevordert ontspanning.

Aanmaak wordt bevorderd door: activiteit, slaap, geneesmiddelen.

Aanmaak wordt geremd door: erfelijkheid, gebrek aan activiteit, slaapgebrek.

Dopamine

Vermindert pijn.

Aanmaak wordt bevorderd door: geneesmiddelen, activiteit.

Aanmaak wordt geremd door: ernstige stress, slaapgebrek.

Substance P

Bevordert pijn.

Aanmaak wordt bevorderd door: te veel onprettige lichamelijke sensaties zoals pijn.

Aanmaak wordt geremd door: voeding, kruiden, massage, contact, geneesmiddelen.

Zo begrijp je ook dat sommige antidepressiva kunnen helpen om pijn te verminderen.

Zo zie je ook hoe belangrijk het is om voldoende te bewegen en om voldoende te slapen.

Je hersenen

Zoals al uitgelegd kunnen je hersenen door stress of extase een hele andere verhouding hebben tot pijnsensaties. Door zware stress kan de endorfine verminderen en pijn verergeren. Door extase kan pijn verminderen door verhoogde aanmaak van endorfinen. Door opperste concentratie kan je jezelf ook afleiden van pijn door iets heel intensief te doen, bijvoorbeeld sporten of meditatie.

Je emoties

Je emoties in je hersenen worden geregeld door het limbische systeem. Je kunt je voorstellen dat als je pijn hebt daar een hoop emoties bij komen kijken. Dat ligt uiteraard aan de hele situatie. Is het tijdelijke pijn of chronische pijn bijvoorbeeld? Hoe ernstig is de situatie? Hoeveel pech speelt er nog meer? Door de emoties over de pijn kun je verder ontregelt raken. Want stel, je hebt chronische rugpijn, je maakt je daar onwijs zorgen over, je slaapt slecht, waardoor de endorfinen en neurotransmitters ook nog ontregeld raken, je voelt je nog slechter, je hebt helemaal geen zin meer om mensen te ontmoeten en vervolgens zit je alleen thuis. Zo beland je van de regen in de drup waar je helemaal niet wilt zijn. Dan verandert pijn in lijden.

Reguliere pijnbestrijding

NSAID’s

Artsen hebben vaak een antwoord op chronische pijn: pijnstillers. Daar zijn veel soorten van met de nodige bijwerkingen. Bekend zijn de NSAID’s (Non Steroid Anti-Inflammatory Drugs), een groep pijnstillers met namen die vaak eindigen op -fen: ibuprofen, naproxen, streptofen, maar ook middelen zoals diclofenac, celecoxib, aspirine. De werking van NSAID’s is gebaseerd op het remmen van prostaglandinen. Op deze manier zijn ze in staat om ontstekingsremmend te werken. Ze worden vaak ingezet bij reumatische klachten en menstruatieklachten. Ze werken op de prostaglandinen en hebben ook mogelijk ernstige bijwerkingen, zoals maag- en darmzweren, moeheid, misselijkheid, verdunning van het bloed en nog veel meer. Houd je daarom altijd aan de gebruiksaanwijzing.

Paracetamol

Dan heb je nog paracetamol; dit valt niet binnen de groep van de NSAID’s. Paracetamol werkt waarschijnlijk ook op de prostaglandinen, maar in dit artikel kwam ik tegen dat ze de werking ervan nog niet geheel hebben opgehelderd. Paracetamol is een hele bekende en goedkope pijnstiller die veel gebruikt wordt tegen koorts en pijn. Niettemin kleven hier ook gevaren en bijwerkingen aan. Vooral voor de lever is paracetamol beschadigend. Houd je daarom altijd aan de gebruiksaanwijzing.

Opiaten

Dan heb je nog de opiaten, zoals opiumpleisters, oxycodon, fentanyl, tramadol, morfine, oramorph, methadon, hydromporphon en nog veel meer. Opiaten vinden hun oorsprong van ontstaan in de opiumplant, oftewel de Papaver somnifera. De papaverbol van bepaalde soorten is rijk aan opiaten. Opiaten bezetten in ons lichaam de opioïd-receptoren in ons centrale zenuwstelsel. Ze zorgen er op deze manier voor dat pijnprikkels verminderen of verdwijnen. Deze groep is de sterkst werkende groep, maar ook hoogst verslavend zoals je wel kunt voorstellen. Buiten de verslavingsgevoeligheid, kent deze groep ook de nodige bijwerkingen zoals obstipatieproblemen, misselijkheid, braken, droge mond en jeuk.

In Amerika is jarenlang een ernstige pijnstiller-verslavingsepidemie geweest, omdat mensen begonnen met dit soort pijnstillers en vervolgens zwaar verslaafd raakten. Als ze deze middelen niet meer van de apotheek of arts kregen, dan werden ze gedwongen om de straat op te gaan om heroïne of illegale pijnstillers te kopen. Met alle gevolgen van dien. Dit probleem bestaat overigens nog steeds. In 2021 zijn er in Amerika wederom 100.000 mensen omgekomen door pijnstillergebruik. Er was hier vooral 1 familie voor aansprakelijk, de familie Sackler van Purdue pharma. Op Disney+ staat een documentaire over deze ontstaansgeschiedenis. Maar ook op Netflix staan meer docu’s/films die hierover gaan, zoals The pharmacist en Heroin(e).

Het mag duidelijk zijn dat pijnstillers niet zonder gevaren zijn en dat het belangrijk is om hier zeer verantwoord mee om te gaan, en het liefst gebruik ervan zo veel mogelijk te mijden, tenzij het niet anders kan.

Chronische pijn de baas

In Nederland zijn rond de 2 miljoen mensen die met pijn rondlopen die langer duurt dan 3 maanden. Dat noemen we chronische pijn. Het vervelende van het woord ‘chronisch’ is, dat je meteen het gevoel krijgt dat het dus voor altijd is. Dit is uiteraard niet goed voor je gevoel zelf macht te hebben over het beïnvloeden van het gevoel pijn te hebben. Het geeft meteen het idee dat je er eigenlijk nooit meer vanaf komt. Dit hoeft niet per se waar te zijn. Oef dat scheelt weer. In de medische wereld duiden ze met de term ‘chronisch’ vaak klachten aan die langer duren. Bijvoorbeeld een frozen shoulder kan chronisch lijken, want je hebt het zeker 3 maanden, maar toch kan het na verloop van tijd over zijn.

Het vervelende met hoe goed je lichaam het ook bedoelt door het signaal af te geven ‘hé je moet uitkijken, doe voorzichtig’ is dat het pijncentrum in je lichaam op een gegeven moment overgevoelig raakt en ‘aan’ blijft staan. Dit noem je sensitisatie. De clou wordt dan dus om te snappen waarom en wanneer het pijncentrum en je centrale zenuwstelsel geprikkeld raken en blijven. En hoe je dit dus positief kunt gaan beïnvloeden.

Therapieën

Wat inmiddels wel duidelijk is, is dat je is dat je veel meer aan chronische pijn kunt doen dan je waarschijnlijk dacht. Welke therapie bij jou past is soms een kwestie van uitproberen. En soms heb je meerdere therapiesoorten nodig om de kwaliteit van leven te verbeteren. Hieronder een opsomming van de mogelijkheden.

• Wandelen
• Ademhalingsoefeningen
• Yoga
• Massage
• Acupunctuur
• Voetzoolmassage
• Voeding
• Voldoende slaap
• Meditatie
• Seks
• Aromatherapie
• Koud douchen
• Ontspanning en rust

Voeding

Over voeding valt uiteraard weer veel te zeggen in dit perspectief. We hebben daar al het een en ander over geschreven. Het is in ieder geval belangrijk om veel groente te eten, voeding te eten die ontstekingen vermindert, voldoende eiwitten binnen te krijgen voor herstel, en matig te zijn met suiker en geraffineerde producten. Ananas, papaya, gember, granaatappel, tomaten, vette vis met een MSC-keurmerk zijn zeer aan te raden.

Natuurlijke pijnstillers

Uit de natuur zijn, zoals al beschreven, ook natuurlijke pijnstillers voortgekomen. De meest beroemde is de Papaver somniferum als bron van opium. Maar ook de bron voor de aspirine ligt in de natuur, namelijk de schietwilg Salix alba. Wilgenbast bevat salicylzuur en werd al 300 voor Christus door mensen gebruikt om pijn te bestrijden door op de bast te kauwen. De verfijning van het maken van de huidige NSAID’s is eigenlijk gebaseerd op deze natuurlijke bronnen. Hierna zijn door de farmacie elke keer moleculen verschoven om weer een nieuwe pijnstiller te bedenken.

We hopen dat we je voldoende tips hebben kunnen geven om met pijn te leren omgaan en het op allerlei manieren mogelijk te kunnen beïnvloeden of verminderen. Mocht je graag advies of hulp willen bij jouw klachten? Je mag ons altijd bellen (0235312454) of mailen (info@vanderpigge.nl).

Boektip

James N. Dillard Het pijnboek; boordevol uitleg en allerlei therapieën die je kunt volgen om pijn te verminderen.

Verklein je pijn, beter functioneren met minder pijn; over 50 verhalen van mensen die aan de slag gingen met chronische pijn.

Natuurlijke pijnstillers van Yann Rougier