Endometriose is een chronische, progressieve aandoening waarbij endometrium (baarmoederslijmvlies) buiten de baarmoeder groeit. Zo werd het aanvankelijk getypeerd. Met de huidige kennis weten we dat dit weefsel gelijkenissen heeft met het baarmoederslijmvlies, maar er ook duidelijk van verschilt. Dit weefsel, endometrium, doet meestal mee in de hormonale vruchtbare cyclus. De meest voorkomende voorkeursplekken zijn de bekkenholte, rondom organen of op het buikvlies. Het klierachtige weefsel produceert stoffen die het omliggende weefsel kunnen irriteren. Reactief weefsel zwelt en kan een ontstekingsproces op gang brengen, en vervolgens kan aangedaan weefsel ook tot bloedingen leiden. Zoals je zult begrijpen zijn kleine bloedingen in de buikholte anders dan een bloeding die afvloeit via de vagina. Daarnaast heeft het afwijkende weefsel op zich ook al invloed op de organen eromheen.
Endometriose kan tot ontstekingen en verklevingen leiden, zowel van de darmen, eileiders, blaas, buikholte als van het buikvlies. Onder vrouwen met vruchtbaarheidsproblemen is de aanwezigheid van endometriosis dan ook significant hoger. En dat is ook niet vreemd doordat deze verstorende factoren direct (beschadigend) op de vruchtbaarheidsorganen werken. Zo kunnen de verstoringen naast verklevingen mede leiden tot cystes.
De meest kenmerkende klacht van endometriose is PIJN en dat hoeft zich niet enkel te openbaren tijdens de menstruatie. Door de ontstekingen, bloedingen en mogelijk verklevingen in de vrije buikholte is het immuunsysteem reactief. Pijn is een duidelijk signaal en kan zich op verschillende manieren openbaren: op darmniveau bij het poepen, seks kan pijnlijk zijn, maar ook plassen is vervelend of pijnlijk. Alle organen binnen het buikvlies kunnen reactief zijn en dit kan zich uiten in zowel obstipatie als diarree.
Er is geen eenduidige bekende (wetenschappelijke) oorzaak van endometriose, maar men denkt dat het krijgen van kinderen op latere leeftijd, een hoge alcoholconsumptie, auto-immuniteit, oestrogeendominantie, chronisch hoge stressniveaus en erfelijkheid factoren allemaal een bijdrage kunnen zijn.
Reguliere behandeling
De pil of de Mirena-spiraal kunnen worden ingezet om de verdikking van het baarmoederslijmvlies of het endometrioseweefsel buiten de baarmoeder in toom te houden. Ook pijnstilling is meestal nodig. Een operatie waarbij de endometriosehaarden worden weggehaald kan effectief zijn, maar dit leidt ook geregeld tot verklevingen.
Onder de Chinese loep
De Traditionele Chinese Geneeskunde (TCM) beschouwt endometriose, en alle menstruatiepijn, als een bloedstagnatie. Er worden een paar oorzaken gegeven, waaronder:
- Koude-blokkade. Dit kan komen door een gebrek aan yang/levenskracht (zoals een burn-out), maar ook door ook een te grote blootstelling aan koude via de voeding of de omgeving.
- Stagnatie van Qi. Qi zorgt ervoor dat het bloed beweegt. Wanneer we bijvoorbeeld gestrest raken stagneert in onze lever de Qi-stroom. Energie in een file. Langdurige stagnatie van Qi kan op zichzelf pijn veroorzaken en zal uiteindelijk resulteren in het stagneren van de bloedstroom.
- Een slechte spijsvertering. Wanneer we niet in staat zijn ons voedsel goed te verteren hoopt het zich op als vocht dat de Qi en bloedstroom blokkeert.
Binnen de TCM wil men de Qi en de bloedstroom herstellen om de pijn te verminderen en daarmee de levenskwaliteit te verbeteren en de vruchtbaarheid te verhogen.
Voeding
Kijk eens waar je jezelf goed bij voelt, waar je baat bij hebt: warm, licht verteerbaar, voedzaam voedsel zoals soepen, stoofpotjes en bottenbouillon. Licht verteerbare voeding helpt bij de energetische Qi-stroming.
Pas de volgende voedingstips toe
- Vetzuren uit vis, noten en zaden.
- Granen, volkoren met vezels zoals rijst en haver.
- Ontzie de spijsvertering en gebruik warmte. Gestoomde, geroosterde of licht gekookte groenten, zoals kool, broccoli en groene bladgroenten. Een bord vol salade is meestal te koud en stagneert.
- Organisch eiwit van goede kwaliteit, waaronder biologische eieren, niet gekweekte vis en biologische kalkoen en kip.
- Ontstekingsremmende, verwarmende kruiden en specerijen, zoals peterselie, salie, kurkuma, gember, knoflook, kaneel, venkelzaad en kruidnagel.
Voedingsmiddelen die de neiging hebben ontstekingen uit te lokken of een puffie-gevoel te veroorzaken, zijn slijmvormend en werken vertroebelend:
- Rauw, koud of bevroren voedsel
- Zuivelproducten
- Gluten
- Sojamelk & verwerkte sojaproducten (tamari & tempeh uitgezonderd vanwege het fermentatieproces; deze kan je wel eten)
- Cafeïne
- Suiker
- Alcohol
- Verzadigde vetten, zoals in rood vlees en kaas (kokosolie en roomboter mogen wel) en in elkaar geknutselde transvetten
Leefstijltips voor endometriose
- Eet warm, voedzaam voedsel, vermijd ontstekingsbevorderend voedsel.
- Blijf warm. Houd je centrum warm: rug, buik en bekken.
- Bescherm jezelf tegen uitwendige kou, voorkom dat je te veel afkoelt.
- Beperk inspanning tijdens pijnlijke menstruatie. Een ontspannen wandeling of fietstocht is prima, maar ga niet naar de sportschool.
- Neem een warm bad of warme kruik.
TCM, ayurveda en paleo (het oerdieet) hebben belangrijke overlappingen
Westers gezien is er bij endometriose sprake van een overactief (ontstekingsbevorderend) immuunsysteem en in de regel ook een overmaat aan oestrogenen. Bovendien worden we telkens meer belast met hormoonverstorende stoffen in ons milieu: pesticiden in onze voeding, parabenen in lichaamsverzorging, weekmakers in plastics, en luchtvervuiling.
Om uitlokkende factoren te beperken is het zinvol om gluten met name uit tarwe en spelt met mate te eten. Dat geldt ook voor koemelkeiwit en geraffineerde suikers. Het vermijden of drastisch beperken hiervan zorgt vaak voor meer rust in het slijmvliesimmuunsysteem van de darmen en dat communiceert met ons hele systeem.
Minder suiker eten heeft een gunstige invloed op insuline en cortisol, beide hebben een oestrogeenverlagend effect. Als je veel last van stress hebt zal je cortisol hoog zijn en daardoor is je lever minder goed in staat oestrogenen af te breken.
Ontspanningsoefeningen om de stresshormonen te verlagen, ademhaling, yoga of meditatie kunnen allemaal een bijdrage zijn.
Met bepaalde voeding kun je de disbalans in de hormoonhuishouding prima ondersteunen: www.vanderpigge.nl/gezondheid/zo-werkt-ontgiften-met-voeding-2
De overeenkomsten tussen TCM, ayurveda en paleo zitten met name in de voedingsadviezen zoals hierboven beschreven.
Uit dit artikel een selectie van belangrijke stoffen met betrekking tot endometriose:
- DIM uit alle koolsoorten, specifiek broccoli: reguleert de oestrogeenhuishouding.
- Een goede vitamine-D-status (we houden als bloedwaarde minimaal 80 mmol aan).
- EGCG uit groene thee: rijk aan beschermende antioxidanten.
- Kurkuma: ontstekingsremmend en bevordert de lever en spijsvertering
Uit de praktijk blijken sommige natuurlijke enzymen te helpen om de bloedstolsels in de buikholte op te ruimen. Enzymen zoals die voorkomen in natto, en een enzym serrapeptase dat geproduceerd wordt door een bacterie die voorkomt in de darm van de zijderups.
Soms moet je alle zeilen bijzetten om je lijf in een betere balans te brengen, dat is niet een, twee, drie gefikst, maar zeker de moeite van het onderzoeken waard.
Nog een tip!
Dit endometriose-kookboek wordt veel aangeraden:
Wil je meer tips over je hormoonhuishouding voor jou als vrouw? Download dan ons e-book!
Speciaal voor vrouwen – E-book
Ons lichaam zit anders in elkaar dan een mannenlichaam en heeft met hele andere machten en krachten te maken. Niet all...
download
Fijn artikel!
Tips die ik allemaal opvolg in mijn strijd tegen de ziekte. Heb mezelf overigens vanwege endometriose omgeschoold van jurist naar groene schoonheidsspecialiste om zo de lotgenoten te helpen met het kiezen voor niet-hormoon-verstorende, natuurlijke huidverzorging.
Beste Susanne,
Dank je wel voor je compliment! Wat leuk dat jouw ziekte jou op een nieuw pad heeft gebracht en een andere carrière heeft gegeven! Veel succes!
Hartelijke groet – Pamela
Ontspannen wandeling fietstocht? Hoe kom je erbij. In bed liggen is dan niet eens ontspannen. Crepeer van de pijn. Wil je me dood hebben ofzo met je wandeling. Had ook ooit een meid die zei ga maar even springen. Nou toen ik ging springen. Storten ik in elkaar schreewde alles bij elkaar iedereen schok zich de pleuris en de leraar van school kon me huis brengen. Hij bood me aan om naar het ziekenhuis te gaan was toen 12 en zei dit is altijd zo en hij bracht me toen naar huis. Ik dacht toen nog dat ik me niet aan moest stellen en hield me groot.
Beste J. Hartelijk dank voor uw vraag en opmerking. De klachten ten gevolge van endometriosis wil ik zeker niet onderschatten, het is zeer beperkend. Ik schreef: Tijdens pijnlijke menstruatie beperk inspanning. Een ontspannen wandeling of fietstocht is prima, maar ga niet naar de sportschool.
In uw geval is zelfs een ontspannen wandeling geen advies, het kan niet en het is niet passend. Niet “kinderachtig” lijden als dit al vanaf 12 jarige leeftijd speelt. Ik wens u veel sterkte. Hartelijke groet, Pien Rothuizen.
Beste,
Wat goed dat jullie aandacht besteden aan endometriose. Maar helaas is de basis uitleg niet goed. Het is geen baarmoeder slijmvlies.
Ik plaats de link erbij van de website endospot.nl
Daar staat het juist op geschreven.
Endometriose
Wat is endometriose?
Symptomen & Soorten
Diagnose & Behandeling
Endo-verhalen
Missie
Blogs
Contact
‘Endometriose is géén baarmoederslijmvlies!’
Wat is endometriose?
Endometriose is een chronische en veelal pijnlijke ziekte waarbij weefsel dat reageert op hormoonschommelingen (en wat hoogstwaarschijnlijk al aanwezig is tijdens de geboorte) zich op allerlei plaatsen in het lichaam kan bevinden. Voornamelijk in de buikholte, maar ook zeker daarbuiten. Het ís dus geen baarmoederslijmvlies. Dit is helaas een veelgebruikte misvatting. Het lijkt er misschien een beetje op, maar nog steeds bevat het weefsel meer verschillen dan overeenkomsten.
Dit endometriose weefsel reageert op hormoonveranderingen en bevat bepaalde klieren die stoffen afscheiden waardoor omliggende weefsels geïrriteerd raken. Soms gaat het omliggende weefsel hierdoor bloeden, maar endometriose zelf bloedt niet. Het immuunsysteem reageert hierop door ontstekingseiwitten vrij te maken die zich naar de plaats van de ziekte haasten en zwelling en ontsteking veroorzaken.
Door dit proces (wat vaak al jarenlang aan de gang is) kan het weefsel zorgen voor ernstige verklevingen van de organen, hevige (zenuw)pijn, ontstekingen, beschadiging/verslechterd functioneren of volledige uitval van organen en soms ook voor onvruchtbaarheid.
HEB IK ENDOMETRIOSE?
Symptomen & vormen
Endometriose kan mogelijk zorgen voor een lange lijst met ernstige klachten.
Het zijn vaak zelfs klachten die je niet meteen zult linken aan endometriose.
We willen meteen duidelijk maken dat endometriose niet perse een
ziekte is van de baarmoeder of een ziekte is die perse gerelateerd is aan de menstruatie. Echter, zijn de klachten vaak wel cyclus gerelateerd en merken veel mensen met endometriose dat de klachten vaak heftiger worden tijdens de menstruatie en/of ovulatie! Dit hoeft echter niet zo te zijn. De klachten kunnen op den duur namelijk chronisch worden. Ook als je de pil slikt of een ander soort hormoonmedicatie gebruikt.
Hier zie je een lijst met symptomen die bij endometriose kunnen passen. Je hoeft uiteraard niet last te hebben van álle symptomen. Het totaalplaatje is heel belangrijk en ook het patroon. Echter is het belangrijk dat je weet dat pijn er nooit bij hoort en dat je te allen tijde serieus genomen zou moeten worden!
Ook al is endometriose niet perse een menstruatie-ziekte, toch zijn klachten die cyclisch zijn en terugkomen, erg belangrijk om voor jezelf in kaart te brengen.
Bij endometriose kunnen de volgende symptomen horen:
Heftige, lange en hele pijnlijke menstruaties, soms ook met veel bloedverlies
(Zóveel pijn dat je je moet ziekmelden, is niet normaal!)
Pijn tijdens ovulatie
Pijn vlak voor menstruatie
Chronische buikpijn / eierstokpijn
Pijn tijdens en/of na de seks / of na een orgasme
Bloedverlies na de seks
Elektrische pijnscheuten in de buik
Bloating (opzwellen van de buik)
(Zenuw)pijn in de benen / heupen / onderrug / liezen en voeten
Extreme vermoeidheid
(Onverklaarbare) Onvruchtbaarheid / miskramen
Hevige misselijkheid
Darmproblemen; pijn bij het ontlasten / bloed in ontlasting /
loze aandrang / anuspijn of steken / diarree of juist verstopping
Blaasproblemen; zoals pijn bij het plassen / bloed in urine / niet goed uit kunnen plassen / extreem vaak moeten plassen / ‘blaasontstekingen’
Schouder, borst, (onder)rib, nek -en hoofdpijn
Dit kan duiden op middenrif endometriose
(Cyclisch) Een klaplong / kortademigheid / bloed hoesten
Dit kan duiden op middenrif endometriose
Endometriose kan op talloze plekken in het lichaam voor komen en op deze manier verschillende organen aantasten. Soms zó ernstig, dat de organen slechter of zelfs niet meer functioneren. Weet wel dat endometriose niet bij iedereen én niet altijd vergererd… maar het kan wel! Endometriose komt voor op:
Het buikvlies (zit aan de binnenkant van de buikholte om de organen heen)
De eierstokken (endometriomen; cysten gevuld met donker bloed)
Eileiders
De ligamenten van de baarmoeder (houden de baarmoeder op haar plaats)
Oppervlak van de baarmoeder (In de baarmoeder is typerend voor Adenomyose)
De ruimte tussen de baarmoeder en de blaas
Baarmoederhals
Op of volledig ín de dunne, dikke- en endeldarm (ingegroeid)
Tussen de darm en vagina (rectovaginaal)
Holte van Douglas (ruimte tussen darm en baarmoeder)
Nieren
Lever
Galblaas
Urineleiders
Op de blaaswand
In de navel
Middenrif
Longen
Borstholte
Op of vlakbij de zenuwen
In littekens van voorgaande buikoperaties (bijv. een keizersnede)
‘Endometriose kan van invloed zijn op alle aspecten van het leven: school, carrière, financiën, relaties, zelfbeeld en algemeen welzijn. De symptomen kunnen zo ernstig zijn dat mensen school, werk, sport of sociale evenementen missen.’
Gradaties
Endometriose is familiair maar niet perse áltijd erfelijk. Soms komt het in een familie vaker voor dat bijvoorbeeld een moeder met endometriose ook een dochter heeft met endometriose. Of 2 zussen die beiden endometriose hebben.
Vaak wordt er over gradaties gesproken: gradatie 1 t/m 4. De graad geeft echter niet de ernstigheid van de pijn aan. Graad 1 wil dus niet automatisch zeggen dat je ook minder pijn hebt. Iemand met graad 4 kan minder last hebben dan iemand met graad 1. Maar andersom kan natuurlijk ook! Endometriose is ook niet altijd progressief, dus het verergerd niet bij iedereen; graad 2 hoeft bijvoorbeeld niet altijd graad 4 te worden. Echter gebeurt dit wel vaak en kan ook gebeuren tijdens het slikken van de pil.
De gradaties zeggen vooral iets over de locatie van het endometrioseweefsel:
Graad 1 is oppervlakkige endometriose. Deze vorm kan zo doorzichtig zijn als een haar, maar wel veel pijn veroorzaken.
Graad 2 is wat uitgebreider, maar nog steeds oppervlakkige endometriose
Bij vrouwen met deze vormen worden er vaak geen afwijkingen gevonden bij lichamelijk, echografisch of MRI-onderzoek. Maar onthoudt dat een ‘schone’ scan, niet voor 100% uitsluitsel geeft.
Graad 3 is endometriose met chocoladecysten (een cyste gevuld met donker bloed) op 1 eierstok en vaak oppervlakkige endo op het buikvlies.
Endometriose cysten noem je; endometriomen.
Graad 4 zijn endometriose knobbels (noduli) die diep geïnfiltreerd zijn in organen zoals darmen, blaas, beiden eierstokken of het middenrif. Ook kunnen de organen aan elkaar ‘geplakt’ zijn door de vele ontstekingen en verklevingen.
Deze vormen worden ook wel DIE (Diep Invasieve Endometriose), diep geïnfiltreerde endometriose, ernstige endometriose of rectovaginale endometriose genoemd.
(Mogelijke) Oorzaken
Het is nog steeds niet helemaal bekend hoe endometriose precies ontstaat. Meerdere aspecten zullen hierin een rol spelen: genetica, epigenetica (omgevingsfactoren zoals stress en dioxines), het immuunsysteem, mestcellen, hormonen etc. Hoewel er meerdere theorieën bestaan hierover, moeten deze worden beschouwd als hypothesen die verder onderzoek nodig hebben om te worden gevalideerd. Daarom is het zo cruciaal om te blijven investeren en financieren in endometriose-onderzoek binnen de medische gemeenschap. Het is onwaarschijnlijk dat er slechts één oorzaak is voor endometriose omdat veel theorieën niet álles zullen verklaren. Daarom is het nuttig om te begrijpen wat een aantal van deze theorieën voorstelt (klik op de roze woorden voor wetenschappelijke links):
Retrograde Menstruatie
De meest ‘populaire’ theorie is die van Dr John Sampson: de retrograde menstruatie. Deze theorie stamt uit het jaar 1921 en is al vaker weerlegd. Volgens deze theorie ontstaat endometriose doordat er elke menstruatie een beetje bloed/baarmoederslijmvlies uit de eileiders de buikholte in komt en niet weg kan. Echter: endometriose laesies en baarmoederslijmvlies (het endometrium) zijn niet histologisch identiek – iets wat Sampson zelf erkende. En daarbij is een retrograde menstruatie een veel voorkomend fenomeen bij de meeste mensen die menstrueren, maar heeft lang niet iedereen endometriose. Er is zelfs endometriose aangetroffen bij foetussen, ver voor de menstruatie dus, bij mannen en bij vrouwen zonder baarmoeder! Nog steeds wordt deze theorie verspreid terwijl deze al meerdere malen weerlegd is in de literatuur en dat is kwalijk. Verspreiding van verouderde mythen, verkeerde informatie en endometriose constant benoemen als ‘baarmoederslijmvlies’ houdt de ziekte verstrikt in verouderde concepten, (onnodige) baarmoederverwijderingen, mislukte medicamenteuze therapie en onvolledige behandeling.
Immuunsysteem
Een niet goed werkend immuunsysteem zou ervoor kunnen zorgen dat de ziekte zich vastgrijpt en een kleine rol speelt bij de ontwikkeling van laesies – maar dit verklaart het ziekteproces niet voldoende. Het immuunsysteem is verantwoordelijk voor het beschermen van het lichaam tegen ziekten. Bij endometriose worden de getroffen gebieden erg rood en gezwollen. Omdat een ontstekingsreactie meestal optreedt wanneer het lichaam een infectieziekte bestrijdt, is de rol van het immuunsysteem bij de progressie van endometriose een belangrijk onderwerp. Onderzoekers vermoeden dat een probleem in het immuunsysteem ervoor zorgt dat het lichaam niet goed is in het herkennen van het endometriose weefsel en het te vernietigen. Meer onderzoek is wederom nodig op dit gebied.
Mulleriosis theorie
Een andere, erg aannemelijke, theorie is dat endometriose reeds aanwezig is bij de geboorte: de mulleriosis theorie. De theorie van mulleriose stelt dat de oorzaak van endometriose ligt in ontwikkelingsafwijkingen in het vrouwelijke voortplantingssysteem. Het stelt voor dat endometriose optreedt als gevolg van abnormale differentiatie van het mulleriaanse kanaalsysteem. Dit systeem is een kanaal in het vroege embryo dat zich ontwikkelt tot de eileiders, baarmoeder en baarmoederhals. Omdat endometriose in foetussen is aangetroffen, is deze theorie, van David Redwine, erg aannemelijk.
Genetica
Verhoogd risico op endometriose kan bestaan bij mensen met een moeder of familielid met de ziekte. Vaak hebben mensen met endometriose een moeder, zus of nichtje die endometriose heeft. Onderzoekers proberen nog steeds de mechanismen te begrijpen die betrokken zijn bij overerving en de rol van genen.
Stamcellen
Stamcellen zijn in verband gebracht met endometriose, zelfs in afwezigheid van menstruatie. Dit zou ook de zeldzame gevallen van gedocumenteerde mannelijke endometriose verklaren. Echter is ook hier veel meer onderzoek voor nodig.
Dioxines / omgevingsfactoren
Er zijn onderzoeken die aantonen dat dioxines (toxische stoffen uit de omgeving) een effect kunnen hebben op endometriose. Het is een aannemelijke theorie dat je met endometriose wordt geboren, maar ook in de buik kan een foetus al blootgesteld worden aan dioxines. Het zou tevens een mede-oorzaak kunnen zijn van de verergering van endometriose.
Mestcellen
Geactiveerde mestcellen (degenen die al die pro-inflammatoire stoffen hebben afgegeven) zijn in grotere hoeveelheden aangetroffen in endometriose-laesies dan in normaal weefsel (Hart, 2015; Indraccolo & Barbieri, 2010; Sugamata et al., 2005). Oestrogeen lijkt mestcellen te stimuleren om het ontstekingsproces te ondersteunen (Zhu et al., 2018). In feite worden oestrogeenreceptoren gevonden op mestcellen en de hoge lokale niveaus van oestrogeen van endometriose laesies kunnen de mestcellen activeren en tot pijn leiden (Hart, 2015; Zhu et al., 2018). Hoewel veel therapieën voor endometriose betrekking hebben op het verlagen van de oestrogeenproductie, moet er rekening mee worden gehouden dat endometriose-laesies zelf oestrogeen kunnen produceren (en ook resistentie tegen progesteron vertonen) (Delvoux et al., 2009). In feite was het niveau van oestrogeen bij endometriose-laesies gerelateerd aan pijnsymptomen bij patiënten met endometriose, terwijl de bloedspiegels van oestrogeen dat niet waren (Zhu et al., 2018).
_____________________
Ondanks de talloze theorieën, verklaart geen enkele aanname alle gevallen in alle getroffenen. Het is waarschijnlijk dat getroffen personen worden geboren met endometrioseweefsel en een gecombineerd aantal meerdere factoren vervolgens de ziekte later in het leven verergeren.
Misvattingen
Helaas zijn er veel misvattingen rondom endometriose. Vaak te wijten aan verouderde onderzoeken.
Het is goed om er een aantal op te helderen:
Misvatting 1
Er wordt vaak gezegd dat endometrioseweefsel baarmoederslijmvlies is wat uit de baarmoeder ‘verdwaald’ en vervolgens in de buikholte terechtkomt. Hoewel endometriose het meeste lijkt op baarmoederslijmvlies van alle weefsels in het menselijk lichaam, zijn er meer verschillen dan overeenkomsten tussen het endometrium (baarmoederslijmvlies) en endometriose. Zo kan endometriose bijvoorbeeld niet bloeden en baarmoederslijmvlies wel.
Misvatting 2
Misvatting 3
Misvatting 4
Misvatting 5
Bronnen:
Endofound / Endopaedia / Nancy’s Nook / Center for Endo Care
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12372441/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20471320/
https://www.researchgate.net/publication/6975720_Cystic_endometriosis_of_the_epididymis
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23721717/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22652893/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22330229/
Samen sterker!
Wij zijn Endospot: jouw veilige endometriose platform, voor & door mensen met endometriose.
Volg ons
Instagram
Youtube
Envelope
Links
Endometriose
Missie
Blogs
Contact
© Endospot 2023 Website ontwikkeld door Twin Digital
Beste Nienke, hartelijk dank voor je uitgebreide reactie! Morgen zal de blogschrijfster even persoonlijk reageren. Hartelijke groet Pamela
Je hebt gelijk de benaming baarmoederslijmvlies is niet correct. Ik ga het blog herschrijven waarbij ik de weefselafwijking duidelijker ga typeren. Het gaat om weefsel met eigenschappen van baarmoederslijmvlies, endometrium. Hartelijke groet Pien