Dood aan de dieetcultuur

Hier kom je het tegen                                                                             

Met deze ideeën word je niet geboren. Ze worden je aangeleerd en ingeprent.

Dieetcultuur loop je tegen het lijf op je social media feeds, waar dunne influencers, fitgirls en andere verraders van de menselijke maat de toon zetten en je onbewust laten denken dat je niet goed genoeg bent omdat je lijf er anders uitziet dan het hunne.

Ook in je live sociale omgeving is dieetcultuur overal aanwezig. Iedereen heeft wel zo iemand in zijn/haar leven: iemand die óf je zelfbeeld, óf je band met eten totaal opfokt.

“Zou je dat nou wel eten?”

“Wat zie je er goed uit, ben je afgevallen?”

“Oh wat leuk! Ben je zwanger!” (Als je niet zwanger bent.)

Naast je moeder, die ene oom of die ene buurvrouw met haar goedbedoelde qutopmerkingen zit dieetcultuur vaak ingebakken in allerlei sociale interacties. Vrienden of collega’s die lekker tegen elkaar staan te klagen over de delen van hun lichaam waar ze ontevreden mee zijn. Samen een dieet“challenge” doen. Vrienden, bekenden of influencers die foto’s delen van hun maaltijd, voorzien van commentaar over het aantal kilo’s dat ze verwachten aan te zullen komen door hun “zondigheid”. “What I eat in a day”-fotoseries. Before en after foto’s. “Is mijn kont dik in deze broek?” Tips over hoe je moet poseren om dunner te lijken op foto’s en eindeloze stromen zwaar gefotoshopte robotvrouwen. Het houdt niet op. Dieetcultuur is overal.

En dit zijn de fuqued up gevolgen

• Verstoord eetgedrag

De dieetcultuur implementeert het diepgewortelde idee dat je niet goed genoeg bent zolang je niet slank bent en het juiste figuur hebt. Dit cultiveert verstoorde eetgewoonten, zoals:

• Systematisch te weinig eten en honger ervaren.
• Het niet eten van hele voedselgroepen, zoals koolhydraten of vetten.
• Het krampachtig vermijden van bepaalde producten, zoals traktaties.
• Het ervaren van schuldgevoelens tijdens of na het eten van “verboden” voedingsmiddelen.
• Het tellen van calorieën.
• Het (onbewuste) idee hebben dat eten sowieso zondig of verboden is, of tenminste iets om uiterst behoedzaam mee om te gaan.
• Jezelf dingen ontzeggen totdat je “goed genoeg bent”.
• De hele dag bezig zijn met denken aan eten.

• Een vicieuze cirkel van onzekerheid en zelfhaat

Omdat dit gedrag onnatuurlijk is en tegen je aangeboren instincten ingaat, zijn al je voornemens om je aan deze “nieuwe” eetgewoonten te houden al bij voorbaat gedoemd om te mislukken. In plaats van te wijzen naar de ongezonde en onrealistische doelen die je jezelf gesteld hebt, verwijten we onszelf te weinig wilskracht. Dit cultiveert een vicieuze cirkel van zelfhaat en verstoorde eetgewoonten.

• We ontwikkelen geen zelfregulatie

Omdat we al van jongs af aan met deze ideeën in aanraking komen, leren we geen gezonde, intuïtieve eetgewoonten aan en krijgen dus ook niet de kans om een ontspannen zelfregulatie te ontwikkelen wat betreft ons eetgedrag. Dit werkt eetbuien in de hand en speelt een rol in het ontwikkelen van overgewicht. Dit verstoorde eetgedrag en onze dieetcultuur-ideeën internaliseren we al van jongs af aan en geven we (onbewust) door aan onze kinderen en kleinkinderen.

• Schijncontrole

Bezig zijn met je gewicht kan een gevoel van houvast en (schijn)controle geven, wat schadelijk is omdat het de onderliggende fundamentele onzekerheid impliciet juist versterkt. Het juiste medicijn bestaat uit het ontwikkelen van de gezonde overtuiging dat je genoeg bent, dat je ok bent, en dat je goed bent zoals je bent, met je eigen gewicht en je eigen vorm.

• De dieetindustrie

De dieetcultuur behelst een gi-gan-ti-sche florerende industrie en handel in dieetproducten (apps, punten-tel-systemen, pillen, dieetboeken, afvalclubs, “lifestyleprogramma’s”) en piramide-scams van particulieren die dieetproducten verkopen en elkáár erbij naaien. (Onwetend en onbedoeld, maar het gebeurt wél.) Jouw onzekerheid is hun winst. Al deze systemen hebben er baat bij om jouw initiatieven te laten mislukken, zodat je keer op keer zult terugkeren naar hun producten. Straffeloos gaan ze hun gang: jij bent tóch altijd geneigd om je falen aan jezelf te wijten.

• Medische missers

Ook in de geneeskunde, zowel de reguliere als complementaire, is de dieetcultuur aanwezig. Het gebeurt te vaak dat mensen met klachten onvoldoende diagnostisch onderzocht worden om de oorzaak van hun problemen te achterhalen, wanneer ze “te” dik zijn. Vaak krijgen zij te horen dat ze klachten hebben door hun overgewicht en “eerst maar eens moeten afvallen”. Hierdoor lopen zij het risico dat ernstige onderliggende ziektes niet op tijd worden herkend.

• Verstoorde eetgewoonten door ondoordachte voedingsadviezen

In de complementaire geneeskunde (waaronder de orthomoleculaire en natuurgeneeskundige stromingen) is veel kennis aanwezig over voeding. Voeding wordt binnen deze stromingen beschouwd als medicijn, en voedingsadviezen zijn vrijwel altijd een onderdeel van de gegeven gezondheidsadviezen. Omdat gezonde voeding zulke goede resultaten kan geven en omdat voedingsinterventies zo’n mooi en veilig medicijn kunnen zijn, wordt er vrijelijk mee gestrooid. Soms een beetje té vrijelijk. Het te rigide verwijzen naar bepaalde voedingsmiddelen en -patronen als oorzaak van klachten (zoals “gluten zijn voor iedereen ongezond”), kan de patiënt opzadelen met de impliciete boodschap dat zij zelf debet is aan haar klachten met haar “verkeerde” eetgedrag (dat vaak juist heel normaal gezond intuïtief eetgedrag is). Als gevolg daarvan kunnen mensen onbedoeld verstoorde eetgewoonten ontwikkelen, zoals het krampachtig vermijden van iedere loslopende gluut zonder goed onderbouwd onderzoek naar een bestaande coeliakie- of tarwe-allergie of het stellig weigeren van iedere microhint van suiker “omdat suiker slecht is voor je”.

Ook de impliciete (onware) gedachte dat we allemaal in stralende gezondheid zullen verkeren zolang we maar “perfect” eten, is een belangrijke drijvende kracht achter de collectieve, sociaal geaccepteerde verstoorde eetgewoonten die in de gezondheidscultuur schering en inslag zijn.

De waarheid is:

• Gezondheid komt in alle vormen en alle maten

Je hoeft niet slank te zijn om gezond te kunnen zijn. Ook iemand met een mollig, curvy of dik lichaam kan stralend gezond zijn. Een gezond lichaam komt niet in één vaste vorm, maar in alle mogelijke vormen en maten onder de zon. Een gezond lichaam kan dun, dik, bobbelig, glad, strak, los, groot, klein, appelig, peervormig, vierkant-achtig, flubberig, tanig, pezig, harig, kaal, zacht, grof, fijn, huppelig, statisch, onregelmatig, sterk, slap en nog veel meer zijn.

Gezondheid nastreven is een prima idee, maar heeft verder weinig te maken met je uiterlijk.

• Lichaamsvet hoort erbij en heeft een functie

Vet hoort erbij. Vet hoort op je lijf en zit daar niet voor niets. Vet beschermt je lichaam tegen kou, verpakt je kostbare inwendige organen tegen schokken en stoten en vormt je noodvoorraad bij ziekte en schaarste. Bij vrouwen is voldoende lichaamsvet essentieel om een gezonde hormooncyclus te kunnen voeren en vruchtbaar te zijn. Een oermens zonder buikje of lichaamsvet liep vroeger een grote kans om het hoekie om te gaan in de winter.

Vet is biologisch gezien waardevol en een teken van overvloed. Omdat het voedsel in onze tijd zó overvloedig is dat het zowat je oren uit komt, is dat buikje tegenwoordig niet meer zo belangrijk voor je overleving. Sterker nog: in plaats van een teken van overvloed en succes zijn we vet gaan zien als een teken van zwakte en een gebrek aan karakter. Onze genetische blauwdruk verschilt echter niets van dat van onze voorouders in de oertijd, en de opslag van lichaamsvet is dus simpelweg een teken van een gezond en normaal functionerend lichaam.

Het is waar dat tevéél vet diepe verstoringen in je lichaam kan veroorzaken die je langzaam maar zeker ontregelen en flink ziek kunnen maken. Vooral buikvet kan boven een bepaalde hoeveelheid schadelijk zijn. Maar hoevéél vet dan precies gezond of ongezond is, verschilt enorm per individu. Er is geen standaardmaat en geen standaardmethode om te bepalen wat voor jóú te veel of te weinig vet is. De toetssteen zou moeten zijn: heb je geen gezondheidsklachten, is je conditie goed, zit je goed in je vel, heb je veel energie en functioneer je goed? Dan ben je stralend gezond. Oók met vet op je buik, een rijkelijke kont, een onderkin of overvloedige dijen.

• De BMI is geen geschikte methode om te bepalen of je een gezond gewicht hebt

Een “gezond gewicht” is een enorm variabel begrip. Om te bepalen of iemand een gezond gewicht heeft, wordt bijna overal gebruik gemaakt van de BMI; de body mass index. De BMI is echter totaal ongeschikt om te bepalen of iemand overgewicht heeft of gezond is. Deze maat is namelijk ooit ontwikkeld door een wiskundige, die ‘m gebruikte om patronen in de bevolking te analyseren en niet om individuele personen te diagnosticeren. De BMI is nooit bedoeld als medische formule!

De BMI houdt dan ook geen rekening met hoe een lichaam eruit zit, in welke mate het uit spieren, botten of vet bestaat en waar dat vet dan zit. Volgens de definitie van de BMI zou meer dan de helft van de Nederlanders overgewicht hebben, en heeft een grote groep atleten en afgetrainde acteurs zelfs “morbide obesitas”. Onzin dus. Kortom: de BMI zegt niets over jouw individuele gezondheid en moet worden afgeschaft. 

• Diëten werkt niet en maakt je ongelukkig

Van diëten kom je aan. Punt. Want je lichaam is wijs, en ten koste van alles gericht op overleven. Dus als jij constant honger hebt, vertraagt je lichaam je metabolisme, zodat je langer kunt teren op minder eten. Zodra je weer normale hoeveelheden gaat eten, kom je aan. Dit gewicht raak je niet meer kwijt, tenzij door (ernstige) ziekte of opnieuw hongeren. Bovendien werkt diëten vrijwel altijd eetbuien in de hand. Eetbuien zijn een normaal biologisch mechanisme dat wordt veroorzaakt door hongeren: je lichaam eist gewoon haar voedsel en hoe langer of strenger je hongert, hoe nadrukkelijker je eetbuien zullen worden. Eetbuien worden dus niet veroorzaakt door een gebrek aan wilskracht of karakter, maar zijn gewoon een natuurlijke respons op honger. Of die honger wordt veroorzaakt door armoede, hongersnood of een zelfopgelegde eetbeperking, maakt je lichaam niets uit.

Diëten werkt niet en maakt ons ongezond en ongelukkig, doordat we gemakkelijk ‘terugvallen’ in onze oude gewoontes en biologisch ontregeld raken door het jojo-effect. Diëten is bovendien dé manier om te garanderen dat je natuurlijke gewicht steeds hoger zal uitvallen zodra je weer normaal intuïtief gaat eten. Kortom, diëten is moeilijk, stom, onnatuurlijk en qut.

• Het vermijden van voedselgroepen maakt je ziek

Door hele voedselgroepen niet te eten ontwikkel je tekorten aan bepaalde voedingsstoffen waardoor je op den duur ziek wordt. Koolhydraten heb je nodig. Vetten heb je nodig. Eet ze.

• Je waardigheid is niet afhankelijk van hoe je eruit ziet

Gezondheid is geen voorwaarde voor waardigheid.

Je uiterlijk is geen voorwaarde voor je waardigheid.

Schoonheid is geen voorwaarde voor waardigheid.

Iemands waardigheid wordt niet bepaald door de vorm van hun buik. Van streven naar een dunner lichaam word je geen waardiger of mooier mens.

• Het idee dat je per se slank zou moeten zijn is totale stierenpoep

Onze beeldvorming rondom schoonheid is extreem onderhevig aan de grillen van de tijd. In Rubens’ tijd waren voluptueuze, onregelmatige vrouwenlichamen met kleine borsten helemaal de peurno. In de jaren tachtig was het schoonheidsideaal om een hyperslanke rechttoe-rechtaan vrouw te zijn zonder heupen, zonder kont en met een haardos waarmee je nog net door de deur paste. Liefst verpakt in verrukkelijk fluorescerend glimmend spandex. Met lichaamshaar had niemand moeite. In de nineties wilde iedereen opeens joekels van borsten op dat superslanke lichaam en waren de siliconenborsten niet aan te slepen. Anno nu is een grote ronde kont onder een wespentaille hét na te streven lichaam en vinden we lichaamshaar goor, behalve als het bákstenen van wenkbrauwen zijn.

De basale vorm van je lichaam, en tot op zekere hoogte je gewicht, zijn genetisch bepaald. Als je met je Rubens-lijf een nineties-lijf gaat proberen te ontwikkelen, zul je onherroepelijk falen. Waarom zou je je gezondheid en levensgeluk opofferen aan een onzinnig “schoonheidsideaal” dat niet bij jouw lijf past? En voor wie eigenlijk? Wie maak je daar gelukkig mee?

Beelden zijn ook voeding

Je Instagram-feed heet niet voor niets je feed. Je voer. Beelden en informatie zijn ook voeding: het zijn allemaal dingen die je “binnenkrijgt”. Ze zijn indringend en bepalend voor je beeldvorming. Voed jezelf dus met de juiste beelden, als je de dieetcultuur onder je huid weg wilt krijgen. Zorg voor een Instagram-feed die rijk is aan diverse lichaamsbeelden die zelfbevestigend zijn, of ga van socials af.

Niet vergeten: je bent het voertuig van de Liefde

Je lichaam is een waus mooi iets. Je belichaming is heilig, omdat het een uitdrukking is van de levensenergie zelf. Niet mooi en heilig omdat het perfect gevormd is naar onze voorkeuren en modegrillen, maar mooi en heilig omdat het leven kan voortbrengen en het voertuig is van de Liefde die erin woont.

Dat heeft geen moer te maken met slank of vet, bobbelig of glad, kort of lang, appel of peer. Ook al heb je dat per ongeluk altijd zo geleerd.

Je hoeft niet anders. Je hoeft niet beter. Je bent waardig. Je bent goed. Je lichaam is goed.

Geniet er in godsnaam van!

Verder lezen

Boek

Anti-diet – Christy Harrison

Docu

Beperkt houdbaar – Sunny Bergman

Podcast

Damn, honey

Blog

Zo val je nooit meer af